آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

زشتی سخن چينى و حرمت آن از منظر علم اخلاق، به عنوان گناهی کبيره پذيرفته شده است، لکن مانند ساير احکام شرع، دارای استثناء هایی می باشد. مثلا اگر ظالمی، قصد آسیب رساندن به کسى را داشته باشد، باید به آن شخص خبر داد. همچنین مى توان به وسيله سخن چينى در صفوف دشمن اختلاف افكند. ولى اين گونه استثنائات نادر، نبايد بهانه اى براى آلوده شدن به اين گناه يا استقبال از گفته های سخن چينان شود. بلکه با آنها باید مثل حکم جواز اکل میته (خوردن مردار) در حالت اضطرار برخورد کرد.

حرام بودن سخن چينى به عنوان گناه كبيره و زشتى آن از نظر علم اخلاق يك اصل اساسى است كه بايد هميشه مورد توجه باشد، لکن ممكن است اين حكم نیز مانند ساير احكام شرع استثناء هايى داشته باشد كه در آن موارد، نقل كردن حرف اين براى آن يا بالعكس نه تنها جايز است، بلكه گاه واجب نیز می باشد، مثلا زمانی كه احساس كنيم فرد يا گروهى ظالم قصد كشتن يا ضربه زدن به فردى را دارد و مسأله جدى است، سخن آنها را براى فرد مورد نظر نقل كنيم تا در محافظت از خويشتن بكوشد يا از منطقه خطر دور شود، نظير آنچه در مورد موسى(عليه السلام) واقع شد، پس از داستان كشتن قبطى متجاوز، كسى نزد موسى(عليه السلام) آمد و گفت: «اِنَّ الْمَلاَ يَأتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرجْ اِنّى لَكَ مِنَ النّاصِحينَ»(1)؛ (اين جمعيت براى كشتن تو به مشورت نشسته اند فوراً از شهر خارج شو كه من از خيرخواهان تو هستم).
گاه مى توان به وسيله سخن چينى راست يا دروغ در صفوف دشمن اختلاف افكند، اين نيز از موارد جواز يا وجوب سخن چینی است نظير آنچه درباره «نعيم بن مسعود» و جنگ احزاب نقل شده كه در ميان دو گروهى از دشمنان اسلام اختلاف افكند و آنها را نسبت به يك ديگر بدبين و در امر جنگ سست نمود.(2) ولى اين گونه استثنائات نادر، هرگز نبايد بهانه اى براى آلوده شدن به اين گناه يا استقبال از گفته های سخن چينان شود. بلکه با آنها باید مثل حکم جواز اکل میته (خوردن مردار) در حالت اضطرار برخورد کرد. اميرمؤمنان على(عليه السلام) در حديثى می فرمایند: «لا تَعْجَلَنَّ اِلى تَصْدِيْقِ واشٍ وَ اِنْ تَشَبَّهَ بِالنّاصِحِيْنَ»(3)؛ (در تصديق سخنان افراد سخن چين عجله نكن هر چند خود را در لباس خيرخواهان درآورند).(4)