آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع)، مطمئن ترين وسيله را براي انسان در اين مي داند كه او ميان خود و خدايش رابطه اى برقرار سازد. بر این اساس، پناه بردن به اسباب مادى و توسل به مخلوق، هرگز قابل اطمينان نبوده و نیست؛ زیرا تنها ذات خداوند ثابت و پايدار می ماند، که در واقع همان مفهوم توحيد افعالى است؛ البتّه اين سخن بدين معنا نيست كه ما به سراغ عالم اسباب و توسل به معصومين(ع) نرويم؛ زیرا تمام اينها از مصاديق ارتباط با خداوند است.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از نامه 31 «نهج البلاغه» می فرماید: (مطمئن ترين وسيله اى كه مى توانى به آن چنگ بزنى آن است كه ميان تو و خدايت رابطه اى برقرار سازى)؛ «وَ أَوْثَقُ سَبَبٍ أَخَذْتَ بِهِ سَبَبٌ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ اللهِ سُبْحَانَهُ». اشاره به اينكه پناه بردن به وسايل مادى و توسل به مخلوق، هرگز قابل اطمينان نيست و به آسانى ممكن است هم آنها شكست بخورند و هم تو كه دست به دامان آنها زده اى. ثابت و جاودانه و پايدار، ذات پاك خداست كه هيچ چيز نمى تواند قدرتش را محدود سازد، بنابراين آن كس كه تكيه بر ذات پاكش كند تكيه بر جاى مطمئن و غير قابل زوالى كرده و اين همان توحيد افعالى است كه مى گويد: «لَا مُؤَثِّرَ فِى الوُجُودِ إلَّا اللهُ»؛ (مؤثر واقعى در عالم هستى تنها خداست). «قرآن مجيد» نیز مى فرمايد: «فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطّاغُوتِ وَ يُؤْمِنْ بِاللهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى»(1)؛ (بنابراين، كسى كه به طاغوت [بت و شيطان، و هر موجود طغيانگر] كافر شود و به خدا ايمان آورد، به محكم ترين دستگيره چنگ زده است).
بعضى گفته اند منظور از وسيله، «ايمان» و «قرآن مجيد» است؛ ولى روشن است كه جمله مفهوم گسترده ترى دارد و تمام وسائلى كه انسان را به خدا نزديك تر مى كند را در بر مى گيرد.
البتّه اين سخن بدين معنا نيست كه ما به سراغ عالَم اسباب نرويم و نيز بدان معنا نيست كه توسل به معصومين(عليهم السلام) نداشته باشيم؛ چرا كه اگر ذات پاك مسبّب الاسباب را در پشت عالَم اسباب ببينيم و توسل به معصومين(عليهم السلام) را به عنوان شفاعت در پيشگاه خدا بشمريم تمام اينها مصاديقى از رابطه با خدا محسوب مى شود.(2)