آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در خطبه 222 نهج البلاغه، اشاره به مردانى شده است كه خداوند از طريق الهامات قلبى نور هدايت را در دل آنها مى افكند. بنا به مضمون آیات قرآنی، این الهامات هرکس را که در راه خداوند تلاش کند و تقوی پیشه کند شامل می شود؛ زیرا وقتی خداوند بندگانى همچون مادر موسى(ع) را تنها نمى گذارد و مسير پر پيچ و خم آينده فرزندش را به او الهام مى كند، ممكن نیست صالحان ديگر را از اين فيض بزرگ محروم نماید.

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 222 نهج البلاغه، اشاره به مردانى كرده است كه خداوند از طريق نجواى فكرى و الهامات قلبى نور هدايت را در دل آنها مى افكند و پرده هاى جهل و ظلمت را كنار مى زند و آنها در حدّ خود با آن دريافتهاى ربّانى به هدايت خلق و راهنمايى گم شده هاى طريق ايمان و تقوا تلاش و كوشش مى كنند.(1)
آيا اينان همان اوصيا و امامان معصوم اند كه در فاصله بین بعثت انبيا، از طريق الهام، حقايق را از عالم غيب مى گيرند يا افراد صالح ومتّقى و عالمان پرهيزگار را كه در سطح بالايى از تقوا قرار دارند نيز شامل مى شود؟ يعنى قلب آنها نيز با عالم غيب ارتباط دارد و به مضمون «إِنْ تَتَّقُوا اللهَ يَجْعَلْ لَّكُمْ فُرْقَاناً»(2) خداوند وسيله شناسايى حق را از باطل در پرتو تقوا به آنها بخشيده و به مضمون «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا»(3) بر اثر مجاهدتهاى نفسانى و ستيز با دشمن عنايات الهى شامل حال آنها شده و دستشان را گرفته و به مقصد رسانده است.
هنگامى كه در مواقع سخت، خداوند بندگانى را همچون مادر موسى(عليه السلام) تنها نمى گذارد و به مضمون «وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى...»(4) مسير پر پيچ و خم آينده فرزندش را به او الهام مى كند چگونه ممكن است صالحان ديگر از اين فيض بزرگ محروم بمانند، از اين رو بعضى از بزرگان معتقدند هر كار مهمّى از عالم با تقوا و انسان پرهيزگارى صادر مى شود و يا هر اكتشافى كه از دانشمند مخلصى سر مى زند، در پرتو هدايت تكوينى و الهام الهى است. همان روح القدس كه به هنگام سرودن اشعار والا به يارى كسانى چون «حسّان بن ثابت» و «كميت» شتافت و چنان اشعارى را بر زبان آنها جارى ساخت(5) چرا به يارى ساير پاكبازان نيايد و به گفته حافظ:
فيض روح القدس ار باز مدد فرمايد *** دگران هم بكنند آنچه مسيحا مى كرد.(6)