آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) درباره اركان «دين اسلام» می فرماید: «اين اسلام آئينى است كه خداوند آن را براى خود برگزيده و با عنايت خاص خويش آماده ساخته [و به آن فوق العاده اهمّيّت داده است]، بهترين خلق خود [محمّد(ص)] را براى تبليغ آن برگزيد و پايه هاى آن را بر محبّت خويش قرار داد». در حقيقت اركان اصلى اين دين مقدّس تبيين شده كه تشريع آن به دست خداوند و با نهايت دقّت صورت گرفته، و ابلاغ كننده آن بهترين خلق خدا يعني پيامبر اسلام(ص) است و پايه هاى اصلى آن بر اساس محبّت خدا قرار گرفته است.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از خطبه 198 «نهج البلاغه» مى فرمايد: (سپس [آگاه باشيد] اين اسلام آئينى است كه خداوند آن را براى خود برگزيده و با عنايت خاص خويش آماده ساخته [و به آن فوق العاده اهمّيّت داده است]، بهترين خلق خود [محمّد(صلى الله عليه وآله)] را براى تبليغ آن برگزيد و پايه هاى آن را بر محبّت خويش قرار داد)؛ «ثُمَّ إِنَّ هذَا الْإِسْلَامَ دِينُ اللهِ الَّذِي اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ، وَ اصْطَنَعَهُ(1) عَلَى عَيْنِهِ، وَ أَصْفَاهُ خِيَرَةَ خَلْقِهِ، وَ أَقَامَ دَعَائِمَهُ عَلَى مَحَبَّتِهِ».
در اين پنج وصف نخستين، در حقيقت اركان اصلى اين دين مقدّس تبيين شده كه تشريع آن به دست خداوند و با نهايت دقّت صورت گرفته، و ابلاغ كننده آن بهترين خلق خدا؛ يعني پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) است و پايه هاى اصلى آن بر اساس محبّت خدا قرار گرفته است.
جمله «اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ»؛ اشاره به اين است كه راه رسيدن به قرب خداوند، تنها آيين اسلام است: «وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ»(2)؛ (و هر كس جز اسلام [و تسليم در برابر فرمان حق] آيينى براى خود انتخاب كند از او پذيرفته نخواهد شد). جمله «وَ اصْطَنَعَهُ عَلَى عَيْنِهِ»؛ در مورد امورى گفته مى شود كه شخص به هنگام انجام گرفتن آن حاضر و ناظر باشد و به عبارت ديگر در برابر چشمان او انجام گيرد و در مورد خداوند، كنايه از نهايت عنايت و مراقبت الهى نسبت به آن است. قرآن مجيد درباره حضرت موسى(عليه السلام) مى فرمايد: «وَ لِتُصْنَعَ عَلَى عَيْنِى»(3)؛ (تا تحت مراقبت من پرورش يابى).
جمله «أَقَامَ دَعَائِمَهُ عَلَى مَحَبَّتِهِ»؛ (با توجّه به اينكه ضمير محبّته به خدا باز مى گردد اشاره به اين است كه اساس اسلام را محبّت تشكيل مى دهد و اين يكى از افتخارات ماست كه آيينمان بر پايه محبّت است و لذا در روايت آمده است: «هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ:(قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللهُ)(4)»(5)؛ (آيا دين چيزى غير از محبّت است؟ خداوند عزّوجلّ مى گويد: بگو [اى پيامبر(صلى الله عليه وآله)] اگر خدا را دوست مى داريد از من پيروى كنيد تا خداوند شما را دوست بدارد).
به اين ترتيب پايه دين محبّت بندگان نسبت به خدا از يك سو و محبّت خدا به بندگان از سوى ديگر است.(6)