آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) درباره تحمّل سختي ها براي راحتي مردم از سوي شخص «پرهيزكار» می فرماید: «نفس خود را به زحمت مى افكند؛ ولى مردم از دست او راحتند، خويشتن را براى آخرت به رنج مى اندازد و مردم را از ناحيه خود آسوده مى سازد». بر اساس سخن امام(ع)، متّقین برای حل مشكلات جامعه و براى آسايش ديگران، خود را به زحمت مى افكنند، که خود نوعى ايثار و فداكارى است.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از خطبه 193 «نهج البلاغه» درباره تحمّل سختي ها از سوي شخص «پرهيزكار» براي راحتي مردم مى فرمايد: (نفس خود را به زحمت مى افكند؛ ولى مردم از دست او راحتند، خويشتن را براى آخرت به رنج مى اندازد و مردم را از ناحيه خود آسوده مى سازد)؛ «نَفْسُهُ مِنْهُ فِي عَنَاءٍ، وَ النَّاسُ مِنْهُ فِي رَاحَةٍ، أَتْعَبَ نَفْسَهُ لِآخِرَتِهِ، وَ أَرَاحَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ». اشاره به اين است كه مشكلات را براى راحتى ديگران پذيرا مى شود؛ مثلا هر گاه مشكلى در جامعه پيدا شود او براى حل آن خويشتن را به زحمت مى افكند تا ديگران راحت باشند و در واقع اين كار، نوعى ايثار و فداكارى است كه انسان براى راحتى بندگان خدا، مشكلات اجتماعى را تحمّل كند.
بعضى از شارحان نهج البلاغه جمله سوم و چهارم «أَتْعَبَ نَفْسَهُ...» را به منزله دليل براى دو جمله قبل دانسته اند؛ يعنى اگر نفس او از ناحيه خودش در زحمت است به سبب اين است كه پيوسته براى آماده كردن سراى آخرت مى كوشد و اگر مردم از دست او راحتند به واسطه اين است كه او براى اين كار تصميم گرفته است. اين احتمال نيز وجود دارد كه اين دو جمله، ناظر به مسئله ديگرى باشد؛ دو جمله قبل، اشاره به امور مادى و اين دو جمله اشاره به امور معنوى باشد.
اميرمؤمنان(عليه السلام) در حدیثی مى فرمايد: «مَنْ عَمَّرَ دَارَ إِقَامَتِهِ فَهُوَ الْعاقِلُ»(1)؛ (عاقل كسى است كه خانه اقامت خود را آباد سازد)؛ همانطور كه قرآن مجيد با صراحت مى گويد: «وَ إِنَّ الْآخِرَةَ هِىَ دَارُ الْقَرَارِ»(2)؛ (و فقط آخرت سراى پايدار است).(3)