آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در خطبه 178 «نهج البلاغه» درباره نامحدود بودن «علم» خداوند می فرماید: «نه تعداد قطره هاى آبها بر او پنهان مى ماند، نه عدد ستارگان آسمان، نه شماره ذرات خاك كه همراه بادها در هوا به پرواز در مى آيد، نه حركات مورچگان بر سنگ هاى سخت و نه استراحتگاه مورچه هاى ريز، و نيز از محل ريزش برگها و حركات پنهان چشمها آگاه است». آرى، در تمام پهنه هستى نه چيزى از كليات بر او مخفى است و نه چيزى از جزئيات و ايمان به چنين خدايى براى تربيت انسان كافى است. آرى، كافى است انسان بداند عالَم، محضر خداست و اسرار درون و برون ما بر او آشكار است.

امام علي(علیه السلام) در خطبه 178 «نهج البلاغه» به شرح جالبی از یکی از اوصاف خداوند، يعنى علم نامحدود او مى پردازد و ضمن اينكه آگاهى او را بر همه چيز بيان مى كند، انگشت روى هفت موضوع كه كاملا از نظر ديگران پنهان است مى گذارد و بر علم و آگاهى خدا نسبت به آنها تأكيد مى كند و مى فرمايد: (نه تعداد قطره هاى آبها بر او پنهان مى ماند، نه عدد ستارگان آسمان، نه شماره ذرات خاك كه همراه بادها در هوا به پرواز در مى آيد، نه حركات مورچگان بر سنگ هاى سخت و نه استراحتگاه مورچه هاى ريز، و نيز از محل ريزش برگها و حركات پنهان چشمها آگاه است)؛ «وَ لا يَعْزُبُ(1) عَنْهُ عَدَدُ قَطْرِ الْمَاءِ وَ لا نُجُومِ السَّمَاءِ، وَ لا سَوَافِي(2) الرِّيحِ فِي الْهَوَاءِ، وَ لا دَبِيبُ(3) النَّمْلِ عَلَى الصَّفَا(4)، وَ لا مَقِيلُ(5) الذَّرِّ(6) فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ. يَعْلَمُ مَسَاقِطَ الاَوْرَاقِ، وَ خَفِيَّ طَرْفِ(7) الاَحْدَاقِ».
تعبير به «عَدَدُ قَطْرِ الْمَاءِ» اشاره به دانه هاى باران و قطره هاى آب درياها و نهرها و چشمه ها است كه جز خدا از آن آگاه نيست؛ همان گونه كه از عدد ستارگان آسمان كسى با خبر نمى باشد. امروز مى گويند تنها در كهكشان ما حدود 200 ميليارد ستاره هست؛ ولى در كهكشان هاى بى شمار ديگر چه خبر است؟ تنها خدا مى داند!
و از آنها عجيب تر ذرات غبارى است كه در كره خاكى ما هر لحظه بر امواج باد سوار مى شود و از جايى به جايى منتقل مى گردد؛ چه كسى از تعداد آن ها با خبر است جز خدا؟!
تعبير به جنبش مورچه بر سنگ سخت به عقيده بعضى اشاره به صداى بسيار ضعيفى است كه از برخورد پاهاى او از آن سنگ به وجود مى آيد و يا اشاره به اثر بسيار ضعيفى است كه از رد پاى او بر آن سنگ سخت بر جاى مى گذارد كه با هيچ وسيله اى قابل درك نيست؛ ولى خدا از آن آگاه است و همچنين از محل آسايش آنها. فراموش نشود اين مربوط به تمام مورچه ها در تمام نقاط جهان است!
تعبير به «يَعْلَمُ مَسَاقِطَ الاَوْرَاقِ» اشاره به محل ريزش برگها در سراسر كره زمين است كه در هر لحظه در دل باغها و جنگلها و بلنداى كوه ها و اعماق درّه ها، برگ هايى از درختان فرو مى ريزد او از تمام آنها آگاه است، و همچنين در هر لحظه، چشم میلیاردها انسان، بلكه حيوانات، داراى چشم و پلك آهسته به هم مى خورد او شماره و كيفيت آنها را به خوبى مى داند.
آرى، در تمام پهنه هستى نه چيزى از كليات بر او مخفى است و نه چيزى از جزئيات و ايمان به چنين خدايى براى تربيت انسان كافى است. آرى، كافى است كه انسان بداند عالَم، محضر خداست و اسرار درون و برون ما بر او آشكار است.(8)