آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

انسان علاوه بر شکر نعمت های خداوند، باید در برابر انسان های دیگر، که واسطه نعمت های الهی هستند نیز شکرگزار باشد. پیامبر(ص) در حديثى مى فرمايد: «خداوند در روز قيامت می فرماید به ذاتم سوگند؛ شكر بنده را نمی پذیرم اگر در برابر واسطه در نعمت شكرگزار نباشد». تشکر در برابر نعمت هدایت معصومین(ع)، اساتيد و پدر و مادر، تشکر از برترین واسطه های نعمت ها است. به يقين اين شكرگزارى ها افزون بر اين كه باعث پرورش روح انسان مى شود، نيكوكاران را به كار نيكِ بيشتر تشويق و غير نيكوكاران را در اين زمره وارد مى كند.

همان گونه كه انسان بايد شكرگزار نعمت هاى پروردگار باشد، بايد در برابر انسان ها نيز همين حالت را داشته باشد و شكر خالق بدون شكر مخلوق - همان مخلوقى كه واسطه نعمت بوده - كامل نمى شود. در همين زمينه حديثى از رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده است كه مى فرمايد: «روز قيامت بنده اى را در صحنه محشر حاضر مى كنند، او در حضور خداى متعال مى ايستد و خداوند دستور مى دهد او را به سوى آتش دوزخ ببرند، عرضه مى دارد: خداوندا! دستور دادى مرا به سوى دوزخ ببرند در حالى كه قرآن مى خواندم [و به قرآن عمل مى كردم] خدا مى فرمايد: بنده من، نعمت هايى به تو عرضه داشتم و تو شكر نعمت نگزاردى، عرضه مى دارد: پروردگارا! تو فلان نعمت را به من دادى و من فلان گونه شكر آن را ادا كردم و نعمت ديگرى به من دادى شكر آن را نيز گزاردم و پيوسته نعمت ها را ذكر مى كند و شكرگزارى آنها را. خداى متعال مى فرمايد: بنده من راست مى گويى؛ ولى تو شكرگزارى در برابر كسى كه واسطه نعمت بر تو بود نداشتى و من به ذات مقدسم سوگند خورده ام كه شكر بنده اى را نپذيرم كه در برابر واسطه نعمت من به خلقم شكرگزار نباشد».(1)
از اين حديث و احاديث متعدد ديگر روشن مى شود كه شكر خالق نمى تواند از شكر مخلوق جدا باشد؛ زيرا نعمت هاى الهى غالباً با واسطه به انسان مى رسد.
از همه مهم تر، نعمت هدايتى است كه از سوى رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) به ما رسيده كه بيش از همه بايد شكرگزار آنها باشيم و شايد سلام و درود ما به پيشگاه آنها بخشى از اين شكرگزارى محسوب شود. حتى به مقتضاى «إِنَّ اللهَ وَ مَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً»(2)، خداوند نيز با ارسال رحمتش بر آنها، از زحماتشان تشكر مى كند و مؤمنان نيز بايد از طريق تقاضاى رحمت الهى بر آنها شكرگزار باشند.
همچنين در برابر اساتيد و آنهايى كه ما را با اين منابع هدايت آشنا كرده اند شكرگزار باشيم و در برابر پدر و مادر كه خداوند توصيه به خصوص آنها را در قرآن مجيد كرده، آنجا كه مى فرمايد: «وَ وَصَّيْنَا الاِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلَى وَهْنٍ وَ فِصَالُهُ فِى عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِى وَ لِوَالِدَيْكَ إِلَىَّ الْمَصِيرُ»(3) و همچنين تمام كسانى كه به نوعى به ما خدمت معنوى يا مادى كرده اند؛ در هر لباس و مقامى كه باشند شكرگزار باشيم.
به يقين اين شكرگزارى ها افزون بر اين كه باعث پرورش روح انسان مى شود، نيكوكاران را به كار نيك بيشتر تشويق و غير نيكوكاران را در اين زمره وارد مى كند و اگر مى بينيم در دنياى امروز طى مراسمى از افراد برتر در هر رشته و هر برنامه اى قدردانى مى كنند و لوح سپاس به آنها مى دهند براى همان آثار مثبتى است كه اين كار در پيشرفت جامعه دارد.(4)