آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«خشونت» های حسن و نیک را می توان در مواردی خلاصه کرد. مانند: 1- خشونت به معنی قاطعیت و سرسختی در اجرای قانون و سختگیری در تحقق عدالت و صلابت در دفاع از حق. 2- خشونت قانونی، که سبب نظم در جامعه می شود. 3- خشونت رحمانی از سوی پروردگار که سبب تربیت و تکامل انسان ها می شود. 4- خشونت در قبال دشمنان، زورگویان و تعدی گران به حقوق مردم. 5- خشونت بازدارنده که از نظر شرع ضرورت دارد. 6- خشونت علیه خائنان، فتنه گران و خوارج. 7- خشونت با رهبران کفر و ظلم در راستای ریشه کنی ظلم و ظلمت و ....

«خشونت» های حسن و نیک را می توان در مواردی خلاصه کرد:

1- «خشونت» به معنای قاطعیت و سرسختی در اجرای قانون و سختگیری در تحقق عدالت و صلابت در دفاع از حق، که امام علی(علیه السلام) مصداق بارز آن بود.

2- «خشونت» قانونی و سختگیری طبق قانون؛ زیرا اگر چنین نباشد نظم در جامعه پدید نمی آید و در نتیجه حقوق آحاد و جوامع انسانی تضییع خواهد شد. و لذا قرآن کریم می فرماید: «وَمَنْ یتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ»(1)؛ (و هر کس از حدود الهی تجاوز کند، ستمکار است).

3- «خشونت» از سوی مقام مسؤول؛ زیرا دخالت نابجا و بی جواز از عناصر غیرمسؤول در ایجاد خشونت، نظم و امنیت عمومی را به مخاطره می اندازد.

4- «خشونت» رحمانی؛ زیرا خشونت از سوی خالق رحمان و مربی غمگسار، از آن جهت که به انگیزه تربیت و با هدف تکامل بخشی و طبعاً از سر مهر است، کاری ارزشی است.

5- «خشونت» در قبال دشمنان و حق ستیزان و تعدّی گران به حقوق مردم، آن گونه که قرآن می فرماید: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَی الْکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُمْ»(2)؛ (محمد فرستاده خداست؛ و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند).

6- «خشونت» در برابر زورگویان و ستم کیشان، آن گونه که امام علی(علیه السلام) خطاب به امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) فرمود: «کُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْنا»(3)؛ (خصم ستمکار و یار ستمکش باشید).

7- «خشونت» بازدارنده از نظر شرع ضرورت دارد، قرآن در این باره می فرماید: «فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَی الْأُخْری فَقاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتّی تَفِی ءَ إِلی أَمْرِ اللَّهِ»(4)؛ (و اگر یکى از آن دو بر دیگرى تجاوز کند، با گروه متجاوز پیکار کنید تا به فرمان خدا بازگردد).

8- «خشونت» علیه خائنان و فتنه گران. خوارج، چهره در چهره امام علی(علیه السلام) می ایستادند و در حالی که هزاران مؤمن به حضرت اقتدا کرده بودند بر ضدّ او شعار می دادند. حضرت در ابتدا اجازه نمی داد کسی متعرّض آن ها شود، اما وقتی کار آن ها به خشونت و خیانت رسید و دست به شمشیر بردند و به اقدام عملی بر ضدّ امام علی(علیه السلام) انجامید و جنگ نهروان برپا شد، حضرت با آنان شدیداً برخورد کرد. و تنها جایی که پس از غلبه بر دشمن آشکارا حضرت بدان مباهات کرد اینجا بود، که فرمود: «أَیُّهَا النَّاسُ فَإِنِّی فَقَأْتُ عَیْنَ الْفِتْنَة»(5)؛ (ای مردم! من بودم که چشم فتنه را کندم).

9- «خشونت» با رهبران کفر و ظلم به جهت ریشه کن کردن ظلم و ظلمت، آن گونه که خداوند می فرماید: «فَقاتِلُوا أَئِمَّهَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ ینْتَهُونَ»(6)؛ (با پیشوایان کفر پیکار کنید، چرا که پیمان آنها اعتبارى ندارد؛ شاید [با شدت عمل] دست بردارند).

10- «خشونت» برای اهداف برین انسانی و احقاق حق و استقرار عدالت، و لذا خداوند متعال می فرماید: «وَما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَالنِّساءِ وَالْوِلْدانِ الَّذِینَ یقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیهِ الظّالِمِ أَهْلُها...»(7)؛ (چرا در راه خدا، و [براى رهایى] مردان و زنان و کودکانى که [به دست ستمگران] تضعیف شده اند، پیکار نمى کنید؟! همان افراد [ستمدیده اى] که مى گویند: پروردگارا! ما را از این شهر [مکّه]، که اهلش ستمگرند، بیرون ببر).

11- «خشونت» و قاطعیت و سرسختی و سازش ناپذیری در دفاع از دین، آن گونه که خداوند متعال می فرماید: «یا أَیهَا النَّبِی جاهِدِ الْکُفّارَ وَالْمُنافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیهِمْ...»(8)؛ (اى پیامبر! با کافران و منافقان پیکار کن و بر آنان سخت بگیر!).

12- «خشونت» در دفاع از منافع ملّی و حراست از مصالح بشریت، و لذا خداوند متعال می فرماید: «وَقاتِلُوهُمْ حَتّی لا تَکُونَ فِتْنَهٌ...»(9)؛ (و با آن ها پیکار کنید؛، تا فتنه [و بت پرستی، و سلب آزادی از مردم] باقی نماند..).

13- «خشونت» در برابر «خشونت»، آنجا که قرآن کریم می فرماید: «فَمَنِ اعْتَدی عَلَیکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدی عَلَیکُمْ»(10)؛ (و [بطور کلّى] هرکس به شما حمله کرد، همانند حمله وى بر او حمله کنید). زیرا گاهی «خشونت» را جز به «خشونت» نمی توان بر انداخت. از حضرت علی(علیه السلام) در نهج البلاغه روایت شده که فرمود: «رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَیْثُ جَاءَ فَإِنَّ الشَّرَّ لَا یَدْفَعُهُ إِلَّا الشَّر»(11)؛ (سنگ را از همان جایی که دشمن پرتاب کرده، برگردانید، که شر را جز شر پاسخی نیست).

14– «خشونت» به عنوان واپسین چاره در برابر قضایا و بلایا، همان گونه که رفتار پیامبر و امامان اهل بیت(علیهم السلام) این چنین بوده که صبر کرده و سماحت می ورزیدند و تا ناچار نمی شدند خشم نمی گرفتند و خشونت نمی کردند.(12)