آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در پاسخ می گوییم: به طور کلّی «قصاص» در اسلام با آنچه در تاریخ حقوق کیفری به عنوان «قصاص» شناخته می شود، تفاوت دارد. «قصاص» در مفهوم تاریخی خود نتیجه منطقی دیدگاه «سزادهی» و اعتقاد به عدالت مطلق است ولی از منظر اسلام، «قصاص» دارای شرایطی است که در صورت فقدان یکی از آن ها این حکم قابل اجرا نیست و یکی از شرایط آن تساوی در دین است.

گاهی اشکال می شود: اگر اسلام برای جان انسان ها ارزش قائل است، پس چرا حکم «قصاص» مسلمان را در قتل کافر ذمی اجرا نمی کند؟ آیا این تبعیض در اجرای حکم «قصاص» نیست؟ آیا خون و جان کافر ذمی در حکومت اسلامی محترم نیست؟

در پاسخ باید بگوییم: به طور کلّی «قصاص» در اسلام با آنچه در تاریخ حقوق کیفری به عنوان «قصاص» شناخته می شود، تفاوت دارد. «قصاص» در مفهوم تاریخی خود نتیجه منطقی دیدگاه «سزادهی» و اعتقاد به عدالت مطلق است. در این دیدگاه مجرم حتماً باید مجازات شود و معیار تعیین نوع و مقدار مجازات هم جرم ارتکابی است. بنابراین، قاتل عامد باید حتماً کشته شود، صرف نظر از این که چه کسی را کشته است و در چه شرایطی مرتکب قتل شده است.

ولی از منظر اسلام، «قصاص» دارای شرایطی است که در صورت فقدان یکی از آن ها حکم «قصاص» قابل اجرا نیست و در صورت تحقق همه شرایط نیز «قصاص» لزوماً اجرا نمی شود، بلکه به اختیار کسی است که حق قصاص برای او مقرّر شده است.

عدم اجرای «قصاص» در کشتن غیرمسلمان از طرف مسلمان به دلیل عدم تساوی و تکافؤ بین مجرم و مجنی علیه است؛ زیرا در کتب فقهی به صورت مفصل بیان شده که یکی از شرایط اجرای «قصاص»، تساوی در دین است. و این قول امامیه و شافعیه و حنابله و برخی دیگر از فقهای اهل سنت است.(1)