پاسخ اجمالی:
تقى الدین ابومحمد (ابو العباس) احمد بن على بن عبد القادر بن محمد بن ابراهیم مقریزى مصرى شافعى (766 ـ 845 ق) یکى از مورخان و محدثان برجسته اهل سنت مى باشد که در حوالى قاهره به دنیا آمده و در دمشق و بعلبک رشد یافته است. پدران مقریزى، حنبلى بودند و پدر او با یک دختر حنفى ازدواج کرد و علوم و احکام مذهب حنفى را از پدر بزرگ مادرى خود یعنى شمس الدین محمد بن صایغ فرا گرفت. پس از مرگ پدرش على بن عبد القادر مقریزى به مذهب شافعى گرایش پیدا کرد و بر همان مذهب در گذشت. مطالب و گزارشات تاریخى مقریزى چنان محکم و مستند است که علماى اسلام اعم از شیعه و سنى به سخنان و کتاب‌های او استناد کرده اند. مهم ترین کتاب او «امتاع الاسماع» است که از مهم ترین منابع جامع در زمینه سیره نبوى و تاریخ اسلام به شمار مى رود. مقریزى از جمله علماى با انصاف اهل سنت نسبت به شیعه و عقاید آن به شمار مى رود. او احادیث مربوط به ائمه طاهرین (ع) را با سندهاى معتبر و صحیح موجود در منابع دست اول اهل سنت مثل صحاح سته ذکر و تبیین کرده است؛ او رساله اى با عنوان «معرفه مایجب لآل البیت النبوى من الحق على من عداهم» در تبیین ابعاد مسئله ولایت و خلافت ائمه بزرگوار شیعه (علیهم السلام) نوشته است.
پاسخ تفصیلی:
تقى الدین ابومحمد (ابو العباس) احمد بن على بن عبد القادر بن محمد بن ابراهیم مقریزى مصرى شافعى (766 ـ 845 ق) یکى از مورخان و محدثان برجسته اهل سنت مى باشد که در حوالى قاهره به دنیا آمده و در دمشق و بعلبک رشد یافته است. پدران مقریزى، حنبلى بودند و پدر او با یک دختر حنفى ازدواج کرد و علوم و احکام مذهب حنفى را از پدر بزرگ مادرى خود یعنى شمس الدین محمد بن صایغ فرا گرفت. در زمان او دو فرقه مالکى و شافعى از پراکندگى و فراوانى بیشتری از حیث جمعیّت برخوردار بودند. از این رو پس از مرگ پدرش على بن عبد القادر مقریزى به مذهب شافعى گرایش پیدا کرد و بر همان مذهب در گذشت.
اساتید مقریزى شافعى:
مقریزى در طى مسافرت‌های علمى خود از حضور بیش از ششصد تن استاد بزرگ آن دوره استفاده کرد؛ مثل: 1 ـ شمس الدین محمد بن صایغ جد مادرى خودش؛ 2 ـ ابن خلدون که از زمان حضورش در مصر با وى همراهى نمود و او را در کتاب دُرر العقود الفریده به طور فراوان ستوده است؛ 3 ـ برهان الدین آمدى؛ 4 ـ عز الدین ابن کوپک؛ 5 ـ نجم الدین بن رزین؛ 6 ـ سراج الدین بلقینى؛ 7 ـ سعد الدین اسفراینى؛ 8 ـ کمال الدین ابو البقاء دمیرى؛ 9 ـ شمس الدین ابن الدیرى؛ 10 ـ شهاب الدین اذرعى؛ 11 ـ زین الدین عراقى؛ 12 جمال الدین اسنوى؛ 13 ابن ابو البقاء سبکى.
شاگردان مقریزى شافعى:
او شاگردانى نیز در زمینه هاى مختلف فقه، حدیث، و تاریخ اسلام تربیت کرده بود که مهمترین آنها عبارتند از: 1 ـ قاضى عز الدین ابو البرکات احمد بن ابراهیم کنانى حنبلى؛ 2 ـ محیى الدین عبد القادر بن ابى القاسم عُبادى؛ 3 ـ شمس الدین محمد موصلى معروف به ابن الحَسّان؛ 4 ـ ابن تغرى بردى که بیشتر کتاب‌های او را در محضرش قرائت کرده و بر کتاب تاریخ السلوک او ذیل نوشته است که نام آن «حوادث الدهور فى مدى الایام و الشهور» مى باشد.
مذهب و عقیده مقریزى شافعى:
مقریزى گرایشى به تشیع داشته و از جمله علماى با انصاف اهل سنت نسبت به شیعه و عقاید آن به شمار مى رود. او در کتاب‌های خود به نفع عقاید شیعه سخن گفته و با موضعى منصفانه به تبیین عقائد آنها به ویژه درباره اهل بیت پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) پرداخته و به انتقاد مخالفان برخاسته است. او احادیث مربوط به ائمه طاهرین (علیهم السلام) را با سندهاى معتبر و صحیح موجود در منابع دست اول اهل سنت مثل صحاح سته ذکر و تبیین کرده است؛ احادیثى که عده زیادی از علماى متعصب آنان از نقل و صحبت درباره آنها امتناع ورزیده اند. او رساله اى با عنوان «معرفه مایجب لآل البیت النبوى من الحق على من عداهم» دارد که رساله اى بسیار دقیق و زیبا در تبیین ابعاد مسئله ولایت و خلافت ائمه بزرگوار شیعه (علیهم السلام) است.
او حتى خبر «تمیم بن اوس دارى انصارى» را در رساله اى با عنوان «کتاب الضوء السارى فی معرفه خبرتمیم الدارى» تبیین و تشریح کرده است که مرقدش در قبرستان بقیع به دلیل مجاورت با ائمه بقیع (علیهم السلام) توسط وهابیون متعصب و کوردل ویران و معدوم شده است. مطالب و گزارشات تاریخى مقریزى چنان محکم و مستند است که علماى اسلام اعم از شیعه و سنى به سخنان و کتاب‌های او استناد کرده اند.
البته او نظراتى هم بر ضد شیعه داشته است که سید محسن امین در کتاب ارزشمند اعیان الشیعه به نقد و رد اتهامات او به شیعه پرداخته است. این گونه نظرات مقریزى و امثال او از اطلاعات نادرست تاریخى یا عوامل دیگر مثل پایبندى کورکورانه به عقاید مذهبى خودشان ناشى شده است.
کتاب های مقریزى شافعى:
او کتاب‌های فراوانى تدوین و تالیف کرده است که به بیش از دویست مجلّد بزرگ مى رسد که مهمترین آنها عبارتند از: 1 ـ المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، که به خطط مقریزى شهرت دارد؛2 ـ السلوک فى معرفه دول الملوک، که با نام تاریخ السلوک لدول الملوک شناخته شده است؛ 3 ـ تاریخ الاقباط؛ 4 ـ تاریخ الحبش؛ 5 ـ الاوزان و الاکیال الشرعیه؛ 6 ـ الخبر عن البشر که تاریخى مفصل و بزرگ مى باشد؛ 7 ـ درر العقود الفریده؛ که درباره تراجم و شرح احوال معاصرانش مى باشد؛ 8 ـ عقد جواهر الاسقاط فى ملوک مصر و الفسطاط؛ 9 ـ امتاع الاسماع بما للرسول من الانباء و الاخوال و الحفده و المتاع؛ 10 ـ امتاع الاسماع فیما للنبى من الحفده و المتاع که غیر از کتاب امتاع الاسماع قبلى است؛ 11 ـ مجمع الفرائد و منبع الفوائد; که بیش از هشتاد مجلد است؛ 12 ـ الدرر المضیئه فى تاریخ الدول الاسلامیه؛ 13 ـ البیان المفید فى الفرق بین التوحید و التلحید؛ 14 ـ مجموعه رسائل او که بیش از ده رساله مفید در آن گرد آورى شده و درمصر چاپ شده است. رسائل آن در موضوعات و مسائل مختلف اسلامى مثل تاریخ، علوم تجربى، فقه و حدیثو فضیلت اهل بیت مى باشد که مى توان به رساله هاى زیر اشاره کرد: تجرید التوحید؛ معرفه ما یجب لآل البیت النبوى من الحق على من عداهم؛ فضل آل البیت؛ التنازع و التخاصم فیما بین بنى امیه و بنى هاشم و شذور العقود فى ذکر النقود الاسلامیه.
مهم ترین کتاب او «امتاع الاسماع» است که از مهم ترین منابع جامع در زمینه سیره نبوى و تاریخ اسلام به شمار مى رود.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.