پاسخ اجمالی:
ابومحمد عبدالرحمن بن محمد بن ادریس بن منذر بن داود بن مهران حنظلى ابن ابى حاتم رازى (240 ـ 327 ق) یکى از بر جسته ترین و مهم ترین راویان و حدیث شناسان اهل سنت به شمار مى رود که پدرش ابوحاتم رازى از دوستان نزدیک بخارى و مسلم بود. او در رى متولد شد و در بغداد وفات یافت؛ و براى کسب و ارتقاى دانش حدیثى خود به شهرهاى مهم زمان خود مثل شهرهاى عراق، شام، مصر و حتى شهرهاى روم مسافرت کردابن ابى حاتم على رغم اینکه در میان بزرگان رجال اهل سنت به عنوان شخصى صدوق و فوق العاده قابل اعتماد شناخته شده است، به دلیل نقل احادیث معتبر در منابع اهل سنت درباره فضائل و مناقب على بن ابى طالب (ع)، او را به شیعه بودن متهم ساخته اند؛ در حالى که او به اعتراف مورخان و راوى شناسان مهم آنان مثل ابن حجر عسقلانى، ذهبى و سمعانى از روایان و مورخان برجسته و پایبند به اصول اعتقادى و فقه اهل سنت به شمار مى رود. با توجه به نقل احادیث معتبر و نقل مطالب مهمى در تایید برخى از راویان شیعه به ویژه در کتاب «الجرح و التعدیل»، مطالب وى از اهمیت ویژه اى براى علماى شیعه برخوردار است. او نکات ارزشمندى درباره رجال حدیث ذکرکرده که مورد توجه علماى اسلام قرار گرفته است و ذهبى، ابن کثیر، خطیب بغدادى، ابن حجر عسقلانى و دیگران، از کتاب‌های او به عنوان منبع دست اول تحقیق و تالیف کتاب‌های خود استفاده کرده اند. او بر کتاب «تاریخ الکبیر بخارى» اشکالاتى را وارد کرده است.
پاسخ تفصیلی:
ابومحمد عبدالرحمن بن محمد بن ادریس بن منذر بن داود بن مهران حنظلى ابن ابى حاتم رازى (240 ـ 327 ق) یکى از بر جسته ترین و مهم ترین راویان و حدیث شناسان اهل سنت به شمار مى رود که پدرش ابوحاتم رازى از دوستان نزدیک بخارى و مسلم بود. او در رى متولد شد و در بغداد وفات یافت; و براى کسب و ارتقاى دانش حدیثى خود به شهرهاى مهم زمان خود مثل شهرهاى عراق، شام، مصر و حتى شهرهاى روم مسافرت کرد.
اساتید ابن ابی حاتم رازی:
او در دامان پدرش ابوحاتم تربیت و رشد یافت و همچنین از حضور ابوزرعه رازى بهره‌های فراوانى برد. اساتید دیگر او نیز عبارتند از: ابوجعفر احمد بن عبدالواحد بن سلیمان رملى فلسطینى، عبد الملک بن عبد الله بن خباب، بشر بن حارث، محمد بن مسلم ابن واره، محمد بن حسین عامرى معروف به ابن اشکاب، ابویحیى عطار ضریر، و محمد بن ابى داود.
شاگردان ابن ابی حاتم رازی:
او شاگردان زیادى نیز در حدیث و رجال تربیت کرده بود که مهمترین آنها عبارتند از: ابونصر منصور بن محمد بن احمد بن حرب حربى بخارى که از محدثین شیعه نیز بوده استف ابوبکراحمد بن حسین سروى مقرىء، ابوالقاسم نصر آبادى؛ محمد بن عبدالله ابوبکرصبغى نیشابورى، ابوسهل محمد بن سلیمان حنفى، ابوالقاسم جعفر بن احمد نیشابوری و ابن عدى.
جایگاه ابن ابی حاتم رازی:
ابن ابى حاتم على رغم اینکه در میان بزرگان رجال اهل سنت به عنوان شخصى صدوق و فوق العاده قابل اعتماد شناخته شده است، به دلیل نقل احادیث معتبر در منابع اهل سنت درباره فضائل و مناقب على بن ابى طالب (علیه السلام)، او را به شیعه بودن متهم ساخته اند؛ در حالى که او به اعتراف مورخان و راوى شناسان مهم آنان مثل ابن حجر عسقلانى، ذهبى و سمعانى از روایان و مورخان برجسته و پایبند به اصول اعتقادى و فقه اهل سنت به شمار مى رود.
با توجه به نقل احادیث معتبر و نقل مطالب مهمى در تایید برخى از راویان شیعه به ویژه در کتاب الجرح و التعدیل، مطالب وى از اهمیت ویژه اى براى علماى شیعه برخوردار است. خصوصاً اینکه بسیارى از علماى شیعه از آثار او در مقام احتیاج براى اثبات عقاید و تاریخ شیعه و دفاع از حریم آن بهره‌های فراوان برده اند.
او که اساتید فراوانى را در ردیف محدثان برجسته اهل سنت مثل نسائى، ترمذى، مسلم و بخارى دیده و مطالب فراوانى را از علماى دوره خودش در زمینه حدیث فرا گرفته بود، نکات ارزشمندى درباره رجال حدیث ذکرکرده که مورد توجه علماى اسلام قرار گرفته است؛ اما با این همه، برخى از نظرات رجالى او توسط دانشمندان نسب شناسى و رجال مورد انتقاد قرار گرفته است. تبحر او در حفظ حدیث چنان زیاد بود که تحدّى کرده و گفته بود اگر کسى حدیثى بیاورد و بخواند که من آن را حفظ نیستم، به او جایزه مى دهم، و کسانى مثل ابوزرعه رازى (استادش) هم نتوانستند چنین حدیثى بیابند.
اهمیت مطالب ابن ابى حاتم رازى چنان زیاد است که ذهبى، ابن کثیر، خطیب بغدادى، ابن حجر عسقلانى و دیگران، از کتاب‌های او به عنوان منبع دست اول تحقیق و تالیف کتاب‌های خود استفاده کرده اند. تسلط او بر تاریخ راویان حدیث نیز چنان گسترده بود که بر کتاب تاریخ الکبیر بخارى اشکالاتى را وارد کرده است.
کتاب های ابن ابی حاتم رازی:
او کتاب‌های مهمى در زمینه حدیث، رجال و تفسیرقرآن نوشته است که مهمترین آنها عبارتند از: 1 ـ الجرح و التعدیل که در نه مجلد و با تحقیق عبدالرحمن معلمى یمانى در حیدر آباد هند و نیز سایر کشورهاى اسلامى چاپ شده است و یکى از مهم ترین عوامل شهرت ابن ابى حاتم تالیف همین کتاب است؛ 2 ـ تقدمه المعرفه بکتاب الجرح و التعدیل، که به عنوان مقدمه براى کتاب اول تصنیف کرده است؛ 3 ـ التفسیر که در چندین مجلد بود؛ 4 ـ المسند؛ 5 ـ الفوائد الکبرى؛ 6 ـ علل الحدیث؛ 7 ـ الردّ على الجهمیه؛ 8 ـ زهد الثمانیه من التابعین؛ 9 ـ آداب الشافعى و مناقبه؛ 10 ـ بیان خطا ابى عبدالله محمد بن اسماعیل البخارى فى التاریخ الکبیر.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.