آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کتاب «الشافی فی الامامه و ابطال حجج العامه» یکی از مهمترین کتاب های تدوین شده در زمینه امامت و پاسخ به مسائل پیرامون آن است که توسط ابو القاسم علی بن حسین بن موسی سید مرتضی علم الهدی (355ق ـ 436 ق) تالیف شده است. «سید مرتضی» این کتاب را در مقام پاسخگویی به شبهات «قاضی عبدالجبار» معتزلی درباره امامت تالیف کرد.

کتاب «الشافی فی الامامه و ابطال حجج العامه» یکی از مهمترین کتاب های تدوین شده در زمینه امامت و پاسخ به مسائل پیرامون آن است که توسط ابو القاسم علی بن حسین بن موسی سید مرتضی علم الهدی (355ق ـ 436 ق) تالیف شده است. «سید مرتضی» این کتاب را در مقام پاسخگویی به شبهات «قاضی عبدالجبار» معتزلی درباره امامت تالیف کرد.
قاضی عبدالجبار (م 415ق) در جلد پایانی کتاب «المغنی» به مبحث امامت پرداخته و اشکالاتی را بر این مسئله از جهات گوناگون وارد کرده است که «سید مرتضی» در کتاب «الشّافی» به طور کامل به آنها پاسخ داده است. چون سید مرتضی در کتابش بر طبق شبهات و اشکالات مطرح شده توسط قاضی عبدالجبار پیش رفته، نظم کتاب تا حدودی متناسب با اشکالات آن شکل گرفته است.
شرح و توضیح کتاب الشافی:
برخی از مهمترین مطالب و مباحثی که سید مرتضی در این کتاب به شرح و توضیح آنها پرداخته عبارتند از: 1ـ اشتراک صفات امام با صفات پیامبر(ص)؛ 2ـ بررسی غالیان و امور مربوط به غلوّ درباره مسئله امامت؛ 3ـ علم امام (علم غیب و علم وحیانی و الهامی وی؛ 4ـ اینکه امام معصوم حجت الهی است؛ 5ـ ضرورت وجود امام؛ 6ـ ادله اثبات امامت؛ 7ـ بررسی ابعاد قاعده لطف؛ 8ـ عصمت امام و ابعاد آن؛ 9ـ راه های رسیدن به مصداق امام و تعیین آن؛ 10ـ حجیت تواترو راه های تحقق تواتر؛ 11ـ نقش امور عقلی و نقلی در اثبات ابعاد مسئله امامت؛ 12ـ مسئله بداء؛ 13ـ مسئله اجماعامت و ابطال آن؛ 14ـ تشریع احکام شرعی توسط امام و . . .
 پاسخ به شبهات:
سید مرتضی در این کتاب به همه شبهات قاضی عبدالجبار چه در مسائل اصلی و چه در فروعات مسائل به طور مفصل و مستند پاسخ گفته است و تقریباً کتاب او همه مباحث مهم امامت را در بر دارد، از این رو مورد توجه همه دانشمندان جهان اسلام قرار گرفته است.
در زمان خود سید مرتضی کتاب الشافی توسط ابوالحسین بصری معتزلی مورد نقد و ابطال قرار گرفت و او کتابی با نام «نقض الشافی» نوشت که امروزه، در دست نیست. البته یکی از شاگردان برجسته سید مرتضی به نام سلّار به دستور خود سید مرتضی ردی با نام «نقض النقض» بر کتاب بصری نوشت.
تلخیص های و شرح کتاب الشافی:
کتاب های فراوانی در تایید، ردّ، تلخیص و شرح «الشافی» نوشته شده است که برخی از آنها عبارتند از:
1ـ تلخیص الشافی که توسط شاگرد برجسته سید مرتضی یعنی شیخ طوسی تدوین شده است.
2ـ حواشی شیخ مولانا محمد حسین تبریزی از علمای دولت شاه سلطان حسین صفوی.
3ـ حواشی بر اوائل کتاب الشافی که توسط مولانا محمد شفیع بن محمد علی استرآبادی نوشته شده است.
4ـ ارشاف الصافی من سُلاف الشافی که توسط سید بهاء الدین محمد بن محمد باقر حسینی مختاری سبزواری (م1130ق) در تلخیص و تصحیح الشافی تالیف شده است.
5ـ صفوه الصافی من رغوه الشافی که همچنین توسط سید بهاء الدین سبزواری تالیف شده است.
کتاب الشافی مورد توجه علمای اسلام واقع شده و خود سید مرتضی نیز در سایر کتاب هایش مثل تنزیه الانبیاء به آن ارجاع و استناد کرده است.
این کتاب بارها در کشورهایی مثل ایران و لبنان به چاپ رسیده است.