آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در سوره «زمر» خداوند به پيامبر اسلام(ص) دستور مى دهد كه از سوی او به تمام بندگان با ايمانش چنين بگويد: «اى بندگان من كه ايمان آورده ايد، تقواى الهى پيشه كنيد؛ ... [هر گاه تحت فشار شديد كافران جبّار قرار گرفتيد، تسليم نشويد، بلكه مهاجرت كنيد]؛ زيرا صابران اجر و پاداش خود را بى حساب دريافت مى كنند». اين آيه از يك سو نشان مى دهد كه انسان بايد در برابر مشكلاتى كه در راه مقابله با جبّاران متحمل مى شود، از نيروى صبر كمك بگيرد از سوى ديگر، پاداش صابران را بى حساب و غير قابل شمارش معرفی می کند.

خداوند به پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) دستور مى دهد كه از سوى خداوند متعال به تمام بندگان با ايمانش چنين بگويد: «قُلْ يَا عِبَادِىَ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُم لِلَّذِينَ اَحسَنُوا فِى هَذِهِ الدُّنيَا حَسَنَةً وَ اَرضُ اللّهِ وَاسِعَةٌ اِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ اَجْرَهُمْ بِغَيرِ حِسابٍ»(1)؛ (اى بندگان من كه ايمان آورده ايد، تقواى الهى پيشه كنيد؛ براى كسانى كه در اين دنيا نيكى كرده اند، پاداش نيكى است؛ سرزمين خدا وسيع است [هر گاه تحت فشار شديد كافران جبّار قرار گرفتيد، تسليم نشويد، بلكه مهاجرت كنيد]؛ زيرا صابران اجر و پاداش خود را بى حساب دريافت مى كنند). اين آيه از يك سو نشان مى دهد كه انسان بايد در برابر مشكلاتى كه در راه مقابله با جبّاران متحمل مى شود، از نيروى صبر كمك بگيرد؛ زيرا بدون آن چاره اى جز تسليم در برابر ظالمان زورمدار ندارد. از سوى ديگر، پاداش صابران را بى حساب و غير قابل شمارش بيان مى دارد. تعبير «بى حساب» نشان مى دهد كه خداوند، آن قدر به آنها پاداش مى دهد كه جز او، كسى قادر به حسابش نيست. به همين جهت در حديثى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) مى خوانيم: «هنگامى كه نامه هاى اعمال گشوده مى شود و ترازوهاى اعمال نصب مى شود، براى كسانى كه گرفتار بلاهاى سختى شدند و صبر كردند، نه ترازويى نصب مى شود و نه نامه عملى گشوده خواهد شد؛ بلكه بى حساب به آنها پاداش مى دهند»(2)؛ سپس پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) آيه فوق را تلاوت نمود: «اِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ اَجْرَهُم بِغَيرِ حِساب».(3) تعبير به «غير حساب» در آيات متعددى آمده است كه اغلب مربوط به روزى هاى فراوان دنيوى است كه خداوند به بعضى از انسان ها مى دهد؛ تنها در اين مورد و در آيه 40 سوره «مؤمن»، از پاداش ها و روزى هاى قيامت سخن به ميان آمده. به يقين جايى كه پاداش يا روزى بدون حساب داده شود، تناسبى با كميّت و كيفيّت اعمال نخواهد داشت؛ بلكه متناسب با لطف پروردگار است و در نتيجه بسيار مهم و والا خواهد بود.(4)