آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«غبطه» نقطه مقابل حسد است و به اين معناست كه انسان آرزو كند كه نعمتى همانند ديگران يا بيشتر از آنها داشته باشد، بى آنكه آرزوى زوال نعمت كسى را داشته باشد. برخلاف حسد كه صفتى است مذموم و نكوهيده؛ «غبطه» نه تنها مذموم نيست بلكه پسنديده و مايه ترقّى و پيشرفت است. امام صادق(ع) مى‏ فرماید: «مؤمن غبطه مى‏ خورد، ولى حسد نمى ‏ورزد، امّا منافق حسد مى‏ ورزد و غبطه نمى‏ خورد».

«غبطه» نقطه مقابل حسد است و آن اين است كه انسان آرزو كند كه نعمتى همانند ديگران يا بيشتر از آنها داشته باشد، بى آنكه آرزوى زوال نعمت كسى را داشته باشد؛ ولى بعضى معتقدند كه «غبطه» نيز نوعى حسد است و حتّى حديثى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به عنوان شاهد نقل كرده‏ اند.(1) امّا روشن است كه اين سخن در صورتى است كه حسد را به معنى وسيعى تفسير كنيم‏، كه مقايسه نعمت ‏هاى خويش با ديگران را شامل شود كه در واقع يك نزاع لفظى است و معروف همان است كه در بالا گفته شد. به هر حال حسد صفتى است مذموم و نكوهيده در حالى كه «غبطه» نه تنها مذموم نيست؛ بلكه پسنديده و مايه ترقّى و پيشرفت است همان گونه كه «طريحى» در «مجمع البحرين» مادّه حسد آورده است. در حديثى از امام صادق(علیه اسلام) مى‏ خوانيم: «اِنَّ الْمُؤْمِنَ يَغْبُطُ وَ لَا يَحْسُدُ، وَ الْمُنَافِقُ يَحْسُدُ وَ لَا يَغْبُطُ»(2)؛ (مؤمن غبطه مى‏ خورد، ولى حسد نمى ‏ورزد، امّا منافق حسد مى‏ ورزد و غبطه نمى‏ خورد).(3)