آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

موفقيت انسان در صورتی است که بتواند همکاری دیگران را جلب کند؛ ولی «تکبّر» موجب اتلاف و از بین رفتن نتیجه تلاش افراد مي شود و چون تکبر انسان را به انزوا می کشاند، باعث می شود تلاش افراد منزوی تنها جنبه فردی داشته باشد که در این صورت یا شکست خورده و یا موفقیت ناچیزی به دست می آورند و لذا همیشه موفقیت افراد متکبر در صحنه زندگی کمرنگ است.

انسان در صورتى در زندگى موفّق خواهد بود كه بتواند همكارى ديگران را جلب كند، افراد منزوى - كه تلاشهاى آنها تنها جنبه فردى دارد - يا شكست مى‏ خورند و يا موفّقيّت ناچيزى نصيبشان مى‏ شود و از آنجا كه تكبّر، انسان را به انزوا مى‏ كشاند طبعاً موفّقيّت او را در صحنه زندگى ناچيز مى‏ كند. در حديثى از امام اميرمؤمنان علي(عليه السلام) مى‏ خوانيم: «بِكَثْرَةِ التَّكَبُّرِ يَكُونُ التَّلَفُ»(1)؛ (فزونى، تكبّر مايه اتلاف [اسباب موفّقيّت] است). اين سخن را به گونه ديگرى نيز مى‏ توان تفسير كرد و آن اينكه بسيارى از جنگها و خونريزی‏ها و ويرانیها از تكبّر و استكبار سرچشمه مى‏ گيرد، گروهى خودخواه، زمام امور كشورهاى جهان را به دست مى‏ گيرند و هر يك مى خواهد بر ديگران برتری جويى كند و همين امر سبب درگيرى ميان آنان مى‏ گردد، خونهاى بى گناهان در اين راه ريخته مى‏ شود و خانه‏ ها ويران مى‏ گردد. گاه تكبّر به صورت گروهى ظاهر مى‏ شود و نژاد خود را برتر از نژادهاى ديگر مى‏ پندارد و همين برترى‏ جويى نژادى يكى از اسباب مهمّ جنگها در طول تاريخ بوده است. برترى‏ جويى نژادِ ژرمن، يكى از علل عمده بروز جنگهاى جهانى بود كه ميليونها كشته و مجروح و ميلياردها ميليارد زيان و ضرر به جاى گذاشت.
كوتاه سخن اينكه: اگر ضايعاتِ تكبّر را در روح و جسم انسان و در زندگى فردى و اجتماعى او مورد بررسى قرار دهيم خواهيم ديد كه هيچ صفتى از صفات ذَمّيه، تا اين حدّ ويرانگر نبوده و پيامدهاى شوم نداشته است.(2)