آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

علت حرمت ربای قرضی مشخص است؛ رباخوار چیز اضافه ای از وام گیرنده می گیرد که این عمل سبب تضعیف وام گیرنده و انتقال سرمایه به رباخوار می شود؛ و در اسلام این کار ظلم محسوب می شود. عالمان دینی درباره علت حرمت ربای معاملاتی بیان کرده اند که این معامله مقدمه ای برای سوء استفاده رباخواران می باشد تا ربای قرضی را به صورت معاملاتی انجام دهند.

فلسفه تحريم رباى قرضى روشن است؛ چون رباخوار چيز اضافه اى از وام گيرنده مى گيرد و او كم كم تضعيف شده و تمام سرمايه اش به رباخوار منتقل مى شود و اين ظلم است.
ولى فلسفه تحريم رباى معاملاتى چيست، در حالى كه در بسيارى از موارد سودى در كار نيست؟ مثلا يك مَن گندم خوب، 200 تومان ارزش دارد و 2 مَن گندم نامرغوب هم 200 تومان، ولى على رغم تساوى قيمت اين دو جنس، معامله فوق حرام است؛ چون معامله ربوى است.
فلسفه اين حكم چيست؟ احتمال دارد كه فلسفه تحريم اين باشد كه شارع مى بيند كه اگر اجازه معاملات ربوى بدهد، اين نوع معاملات مقدّمه اى براى سوء استفاده رباخواران مى شود، تا رباى قرضى را به صورت رباى معاملاتى انجام دهند، مثلا رباخوار به جاى اين كه بگويد: صد مَن گندم به شما قرض مى دهم كه سر سال صد و پنجاه من گندم بگيرم، مى گويد: صد مَن گندم را به صورت نقد به شما مى فروشم در مقابل صد و پنجاه من گندم، بصورت نسيه يك ساله.(1) بدين جهت معاملات ربوى نيز حرام شده است.(2)