آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

یکی از اهداف «جنگ» در معارف اسلامى، پايان دادن به درگيريهاي بين دولت های اسلامی است. خداوند می فرماید: «اگر دو گروه از مؤمنان با هم به جنگ بپردازند، آنها را آشتى دهيد؛ و اگر يكى بر ديگرى تجاوز كند، با متجاوز پيكار كنيد تا به فرمان خدا باز گردد، و هرگاه بازگشت، در بین آنها صلح عادلانه برقرار سازيد». از این رو مسلمانان نباید در برابر درگیری مسلمانان دیگر بی تفاوت باشند، بلکه لازم است برای پایان دادن به مخاصمه اقدام کنند و به بررسی منشاء نزاع بپردازند تا از درگیری های مجدد پیشگیری شود.

یکی از اهداف «جنگ» در معارف اسلامى، پايان دادن به درگيريهايى است كه بين دو قبيله مسلمان يا دو كشور اسلامى رخ مى دهد، و اين همان چيزى است كه امروزه به «نيروى محافظ صلح» در دنيا معروف شده است.
آيه 9 و 10 سوره حجرات به اين نوع جهاد اشاره دارد، توجّه فرماييد: «وَ إِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الاُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِى تَبْغِى حَتَّى تَفِىءَ إِلَى أَمْرِ اللهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ * إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»؛ (و اگر دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ بپردازند، آنها را آشتى دهيد؛ و اگر يكى از آن دو بر ديگرى تجاوز كند، با گروه متجاوز پيكار كنيد تا به فرمان خدا باز گردد، و هرگاه بازگشت [و زمينه صلح فراهم شد]، در ميان آن دو، صلحِ عادلانه برقرار سازيد؛ و عدالت پيشه كنيد كه خداوند عدالت پيشگان را دوست مى دارد. مؤمنان برادر يكديگرند، پس بين دو برادر خود صلح و آشتى برقرار سازيد و تقواى الهى پيشه كنيد، باشد تا مشمول رحمت او شويد).
نكات مهمّى از دو آيه فوق استفاده مى شود که عبارتند از:
1. مسلمانان در برابر درگيريهاى فردى و گروهى ديگر مسلمانان، تماشاگر و بى تفاوت نباشند (همان گونه كه متأسّفانه در برخى از موارد ديده مى شود) بلكه براى پايان دادن به درگيرى و برقرارى صلح بين طرفينِ درگير اقدام كنند.
2. اگر مسلمانانِ مسؤول و وظيفه شناس براى پايان دادن به درگيرى اقدام كردند، امّا يك طرف درگيرى به هيچ وجه حاضر به ترك مخاصمه و سازش نشد، بر مسلمانان لازم است با طغيانگر بجنگند، و با توسّل به زور او را وادار به ترك درگيرى و سازش كنند.
3. بعد از تسليم شدن دو طرف دعوا و اعلان آتش بس، نبايد آنها را رها كنند، بلكه لازم است تحقيق و بررسى نمايند كه منشأ نزاع چه بوده است؟ و با از بين بردن ريشه اختلاف، از درگيرى مجدّد پيشگيرى كنند.
4. اصلاح بر اساس عدالت باشد، نه اغراض شخصى و خواسته هاى نفسانى.
شأن نزول
دو قبيله اوس و خزرج، كه جزء انصار و در مدينه سكونت داشتند، در زمان جاهليّت با هم درگير بودند، و به بركت اسلام نزاع ها و كشمكش ها و درگيرهاى طولانى آنها خاتمه يافت؛ امّا رسوبات آن وجود داشت لذا يك روز اين دو قبيله با هم گلاويز شدند. برخى معتقدند دو نفر از اين دو قبيله با هم اختلاف داشتند، اختلاف آنها بالا گرفت و منتهى به نزاع و درگيرى شد. هر قبيله اى به پشتيبانى از فرد متعلّق به قبيله خود برخاست و در نتيجه، آتش جنگ بين دو قبيله شعله ور شد. آيه شريفه در مورد اين حادثه نازل شد.
خلاصه اين كه آيه شريفه مورد بحث، يكى از اهداف جنگ از ديدگاه اسلام را پايان دادن به درگيرى هاى بين مسلمانان مى داند. آيا كسانى كه ما مسلمانان را متّهم به خشونت و جنگ افروزى مى كنند، آيات فوق را مطالعه كرده اند؟ آيا مى دانستند كه تنها در دو آيه از قرآن مجيد سه بار سخن از صلح و دوستى به ميان آمده است؟
آيا ما مسلمانان به اين آيات عمل كرده ايم؟ ساليان درازى در افغانستان جنگ و خونريزى بود و طوائف مختلف مسلمانان به جان هم افتاده، همديگر را مى كشتند. كشورهاى اسلامى براى پايان دادن به اين درگيريها چه كردند؟ اگر كشورى مثل ايران فرياد مى زد، متأسّفانه ديگر كشورها همكارى نمى كردند.
سازمان بين الملل و شوراى امنيّت نيرويى به نام حافظ صلح دارد كه گروهى از نيروهاى نظامى همه كشورها در اين مركز حضور دارند، و تاكنون خدمات خوبى كرده اند. امّا اسلام 1400 سال قبل ضرورت وجودى نيروى حافظ صلح را مطرح كرده است. حال اگر ما مسلمانان به قرآن عمل نكرده ايم كوتاهى از ماست.
در عصر ما در عراق چه خبر است؟ گروههاى مختلف به جان هم افتاده اند. عدّه اى تماشاچى هستند و متأسّفانه عدّه اى بر خلاف سفارش قرآن آتش جنگ را شعله ورتر مى كنند! اگر آمريكا و انگليس خواهان تشديد اين درگيريها باشند و به آن كمك كنند تعجّبى نيست، چون آنها دشمنان شماره يك مسلمانانند، ولى تعجّب از مسلمانانى است كه آتش بيار معركه اند!(1)