پاسخ اجمالی:
نمونه بارز این حيله ها ترفند معروف يهوديان برای ماهی گیری در روز شنبه است که در سوره اعراف، ضمن آيات 162 تا 166 به طور مشروح بيان شده است. و یا فتوای عجیب ابوحنيفه در مورد زنى که از شوهرش ناراحت بود ولى شوهر او را طلاق نمى‌داد، که به او گفت: راهش اين است كه تو مرتد شوى تا عقد ازدواجت باطل شود، و دوباره به اسلام برگردی و با ديگرى ازدواج كنی.
پاسخ تفصیلی:
از نظر لغویون معنای واژه «حيله» عبارت است از: «رسيدن به يك مسأله از راه اسباب و علل خفيّه و پنهانى» و اين همان چيزى است كه در فارسى به آن «چاره‌جويى» گفته مى‌شود که هم بارِ مثبت دارد و هم بارِ منفى؛ به عبارت ديگر هم حيله و چاره جويى «مفيد و زيبا» متصوّر است، و هم چاره جويى «زشت». بنابراين حيله هم چاره جويى توأم با تقلّب و خباثت را شامل مى‌شود، و هم شامل چاره جويى صحيح و مثبت است.
برای چاره جویی های منفی و خبیثانه می توان مثالهایی ذکر کرد؛ به عنوان نمونه به دو مثال زیر براى اين نوع از حيله توجّه كنيد:
1. حيله معروف يهوديان، كه در سوره اعراف، ضمن آيات 162 تا 166 به طور مشروح بيان شده، و خلاصه آن چنين است: خداوند بنى اسرائيل را از صيد ماهى در روز شنبه ممنوع كرد. از قضا در اين روز ماهيان بيشترى بر روى آب ظاهر مى‌شدند! لذا يهوديان به فكر حيله افتادند و حوضچه‌هايى در كنار ساحل ساختند، و راه آبى به سوى دريا باز كردند. آنها صبح هنگام راه ورودى آب را باز مى‌كردند، آب و ماهى داخل حوضچه‌ها مى‌شد، و شب راه را مى‌بستند، تا ماهيان خارج نشوند، سپس در روز يك شنبه ماهي هاى مذكور را صيد مى‌كردند و مى‌گفتند: ما مخالفت فرمان خدا نكرده، و روز شنبه از آب ماهى نگرفته‌ايم! اين همان حيله منفى و مذموم است و لذا خداوند يهوديان را به خاطر آن مجازات شديد نمود.(1)
2. شيخ طوسى(رضی الله عنه) همچون ساير فقهاى اماميّه، در انتهاى کتاب الطلاق از کتاب شریف «مبسوط» بحث مشروحى پيرامون حيله‌هاى شرعى دارد. از جمله حيله‌هاى منفى، كه ايشان از ابوحنيفه نقل كرده، حيله زير است:
زنى نزد ابو حنيفه آمد و گفت: از شوهرم ناراحت هستم، از وى خوشم نمى‌آيد، مى‌خواهم از او جدا شوم، ولى او مرا طلاق نمى‌دهد. آيا راهى براى جدايى از او وجود دارد؟
ابوحنيفه گفت: راهش اين است كه تو مرتد شوى، و از اسلام خارج گردى! زيرا زن اگر مرتد شود، عقد ازدواجش باطل مى‌شود، و اگر هنوز آميزش نكرده باشند، بلا فاصله مى‌تواند به اسلام برگردد و با ديگرى ازدواج كند، و اگر آميزش كرده باشند، صبر مى‌كند پس از پايان يافتن عدّه به اسلام باز مى‌گردد، سپس با شخص مورد نظرش ازدواج مى‌كند!(2)
اين حيله، منفى و مذموم، و حقيقتاً حيله زشتى است، و در واقع شبيه حيله‌اى است كه از بعضى از مسيحيان نقل مى‌كنند: «آنها طلاق را جايز نمى‌دانند، بدين جهت براى زنانى كه قصد جدايى از شوهرانشان را دارند، تنها يك راه وجود دارد، و آن ارتكاب زناست! چون معتقدند زن شوهردار اگر زنا كند، از شوهرش جدا مى‌شود!»(3)
آری هر دو حيله، منفى و مذموم، بلكه از زشت‌ترين حيله‌ها است.(4)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.