پاسخ اجمالی:
قرآن در دوجا بطور اجمال در این باره بحث كرده است؛ اول در ابتداي سوره «اسراء» مي‌فرمايد: «پاك و منزه است آن خدائى كه بنده خودش را در شبى، از مسجد الحرام به مسجد اقصى كه در سرزمين مبارك و مقدسى است برد تا آيات و نشانه هاى ما را ببيند». دوم مفاد آيات 13 تا 18 سوره «نجم» است كه تاكيد دارد پيغمبر(ص) براى دومين بار فرشته وحى را به صورت اصلى مشاهده و ملاقات كرد و اين ملاقات در نزد بهشت جاويدان صورت گرفت و چشم پيغمبر در اين مشاهده دچار خطا و اشتباه نشد و آيات بزرگى از عظمت خدا را مشاهده نمود.
پاسخ تفصیلی:
در مورد اين سؤال كه آيا در قرآن مجيد اشاره اى به معراج شده است يا نه؟ بايد گفت كه در دو سوره از قرآن بطور اجمال در اين باره بحث شده است:
1. در سوره بنى اسرائيل، آيه اول چنين مى‌خوانيم: «سُبْحانَ الَّذي أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذي بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّميعُ الْبَصير»؛ (پاك و منزه است آن خدائى كه بنده خودش را در شبى، از «مسجد الحرام» به «مسجد اقصى» كه در سرزمين مبارك و مقدسى واقع شده است برد تا آيات و نشانه‌هاى [عظمت] ما را ببيند، او شنوا و بيناست). در اين آيه تنها به «مقدمه معراج» يعنى حركت از سرزمين «مكه» به «بيت المقدس» اشاره شده و درباره سير آسمان‌ها بحثى در آن نيست.
از اين آيه چند نكته استفاده مى‌شود و آن اين كه: سير مزبور از خود مسجد الحرام صورت گرفته و تمام آن در يك شب واقع شده و هدف اين سفر عجيب، «مشاهده آيات عظمت خداوند» بوده است. ضمناً ظاهر آيه اين است كه جريان مزبور در بيدارى بوده نه در خواب؛ زيرا مفهوم جمله «أَسْرى بِعَبْدِهِ» اين است كه خداوند «بنده‌اش» را به چنين مسافرتى برد. به علاوه شروع آيه با كلمه «سبحان» كه نشانه اهميت موضوع است نيز مؤيد اين مطلب مى‌باشد؛ چون خواب ديدن موضوع مهمى نيست كه با اين تعبير ذكر شود.
2. در سوره «نجم» در آيات 13 تا 18 مى‌فرمايد: «وَ لَقَدْ رَءَاهُ نَزْلَةً أُخْرَى عِندَ سِدْرَةِ المُنتَهَى عِندَهَا جَنَّةُ المَأْوَى إِذْ يَغْشىَ السِّدْرَةَ مَا يَغْشىَ مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَ مَا طَغَى لَقَدْ رَأَى مِنْ ءَايَاتِ رَبِّهِ الْكُبرَى». خلاصه مفاد اين شش آيه اين است كه «پيغمبر اسلام(صلی الله عليه و آله و سلم) براى دومين بار فرشته وحى (جبرئيل) را به صورت اصلى مشاهده و ملاقات كرد (مرتبه اول در آغاز نزول وحى در كوه حرا بود) و اين ملاقات در نزد بهشت جاويدان صورت گرفت و چشم پيغمبر در مشاهده اين منظره دچار خطا و اشتباه نشده و آيات و نشانه‌هاى بزرگى از عظمت خدا را مشاهده نمود».
گرچه در اين آيات تصريحى به معراج و وقوع اين ملاقات و مشاهده آن آيات عظمت در آسمان‌ها نشده است؛ ولى قرائن موجود در آيات گواهى مى‌دهد كه اين جريان هنگام سير پيغمبر اكرم(صلى اللّه عليه و آله و سلم) در آسمان‌ها رخ داده است، از جمله اين كه تصريح مى‌كند كه ملاقات مزبور، نزد بهشت جاويدان صورت گرفت.(1) لذا اكثر مفسران شيعه و سنى اين آيات را مربوط به معراج پيامبر دانسته و شرح جريان معراج را در ذيل اين آيات بيان كرده‌اند.
اين آيات نيز دلالت دارد بر اين كه اين حادثه در بيدارى اتفاق افتاده و آيه «ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى»؛ (چشم پيغمبر دچار خطا و انحراف و طغيان نشد) گواه ديگرى بر اين موضوع مى‌باشد و آيه «لَقَدْ رَأَى مِنْ ءَايَاتِ رَبِّهِ الْكُبرَى»؛ (قسمتى از آيات و نشانه‌هاى بزرگ عظمت خدا را مشاهده كرد) نيز هدف اين سير آسمانى را اجمالا روشن مى سازد كه براى مشاهده آثار عظمت پروردگار در جهان بالا بوده است.
البته در تفسير اين آيات، سخن بسيار است؛ اما خلاصه آنچه مربوط به بحث ما است همان بود كه در بالا اشاره شد. از بحث‌هاى فوق همين اندازه استفاده مى‌شود كه موضوع «معراج» در قرآن مجيد بطور اجمال بيان گرديده است.(2)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.