آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«ابو جعفر اسكافى» گويد: «همه مردم مى دانند كه على(ع) افتخار پيشگامى به اسلام را داشت... ايشان پيوسته مى فرمود: من اولين كسى هستم كه اسلام آوردم و اين مسأله از هر مشهورى مشهورتر است و ما كسى را در گذشته نيافتيم كه اسلام على(ع) را سبك بشمرد يا بگويد او در حالى اسلام آورد كه كودك خردسالى بود». رواياتى كه على(ع) را اول كسي مي داند كه دعوت پيامبر(ص) را پذيرفت، فضيلتى بى مانند براى آن حضرت در بر دارد كه هيچ كس در آن با او برابرى ندارد و به اين دليل، شايسته ترين فردِ امّت، براى جانشينى پيامبر(ص) بوده است.

بعضی از متعصبین مى گويند: على(عليه السلام) در آن زمان كه اسلام آورد، ده ساله بود و اسلامِ كودك ده ساله پذيرفته نيست؛ اين بهانه جويى به قدرى در ميان مخالفانِ فضائل على(عليه السلام) گسترده شده است كه باور كرده اند يك اشكال مهم و غير قابل پاسخ است در حالى كه:
اوّلاً: مناسب است گفتگويى را كه ميان «مأمون» خليفه عبّاسى با يكى از علماء اهل سنّت در عصر او به نام «اسحاق» صورت گرفته، بياوريم. اين حديث را «ابن عبد ربّه» در «عِقدُ الفَريد» آورده است: مأمون به او گفت: آن روز كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مبعوث شد از تمام اعمال چه عملى افضل بود؟
اسحاق گفت: اخلاص در شهادت به توحيد و رسالت پيامبر(صلى الله عليه وآله).
مأمون: آيا كسى را سراغ دارى كه بر على(عليه السلام) در اسلام پيشى گرفته باشد؟
اسحاق: على(عليه السلام) اسلام آورد، در حالى كه كم سن و سال بود و احكام الهى بر او جارى نمى شد!
مأمون: آيا اسلام على(عليه السلام) به دعوت پيامبر(صلى الله عليه وآله) نبود؟ آيا پيامبر(ص) اسلامش را نپذيرفت؟ چگونه ممكن است پيامبر(عليه السلام) كسى را به اسلام دعوت كند، كه اسلامش پذيرفته نيست؟!
اسحاق پاسخى نداشت كه بدهد.(1)
مرحوم علاّمه امينى(رحمه الله عليه) بعد از نقل اين داستان از «عقد الفريد» مى افزايد: «ابو جعفر اسكافى معتزلى متوفاى سال 240 در رساله خود مى نويسد كه همه مردم مى دانند كه على(عليه السلام) افتخار پيشگامى به اسلام را داشت، پيامبر(صلى الله عليه وآله) روز دوشنبه مبعوث شد و على(عليه السلام) روز سه شنبه ايمان آورد و مى فرمود: من هفت سال قبل از ديگران نماز خواندم! و پيوسته مى فرمود: من نخستين كسى هستم كه اسلام آوردم و اين مسأله از هر مشهورى مشهورتر است و ما كسى را در گذشته نيافتيم كه اسلام على(عليه السلام) را سبك بشمرد يا بگويد او اسلام آورد در حالى كه كودك خردسالى بود، عجب اين كه افرادى مثل عباس و حمزه براى پذيرفتن اسلام، منتظر عكس العمل ابوطالب بودند، ولى فرزند ابوطالب هرگز منتظر پدر ننشست و ايمان آورد».(2)
كوتاه سخن اين كه: پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)، اسلام على(عليه السلام) را پذيرفت و كسى كه اسلام او را در آن سن و سال معتبر نداند، در واقع ايراد به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى گيرد.
ثانياً: در روايات معروف داستان «يوم الدّار» آمده است كه: «پيامبر(صلى الله عليه وآله) غذايى آماده كرد و بستگان نزديكش را از قريش دعوت نمود و آنها را به اسلام فرا خواند و فرمود: نخستين كسى كه دعوت مرا براى دفاع از اسلام بپذيرد، برادر و وصىّ من و جانشين من خواهد بود. هيچ كس دعوت آن حضرت را نپذيرفت جز علىّ بن ابيطالب(عليه السلام) كه گفت: من تو را يارى مى كنم و با تو بيعت مى نمايم و پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: تو برادر و وصىّ من و جانشين منى».(3)
آيا كسى باور مى كند پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) كسى را كه در آن روز نيز به حد بلوغ نرسيده بود و به گفته بهانه جويان، اسلامش پذيرفته نبود، به عنوان برادر و وصىّ و جانشين خود معرفى كند و ديگران را به پيروى از او دعوت نمايد تا آنجا كه سران شرك از روى تمسخر به ابوطالب بگويند: «تو بايد پيرو فرزندت باشى».
بدون شك، سن بلوغ، شرط پذيرفتن اسلام نيست؛ هر نوجوانى كه عقل و تميز كافى داشته باشد و اسلام را بپذيرد - به فرض كه پدرش هم مسلمان نباشد - از او جدا مى شود و در زمره مسلمين قرار مى گيرد.
ثالثاً: از قرآن مجيد استفاده مى شود كه حتّى بلوغ، شرط نبوّت نيست و برخى از پيامبران در طفوليّت به اين مقام رسيدند، چنانچه درباره حضرت يحيى(عليه السلام) مى فرمايد: «وَ آتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيّاً»(4)؛ (ما فرمان نبوّت را در طفوليّت به او داديم).
و در داستان عيسى(عليه السلام) نيز آمده است كه به هنگام تولد با صراحت گفت: «إِنِّي عَبْدُاللهِ آتَانِىَ الْكِتَابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيّاً»(5)؛ (من بنده خدا هستم، كتاب آسمانى به من بخشيده و مرا پيامبر قرار داده است).
فراتر از همه اينها، همان است كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)، اسلامِ حضرت على(عليه السلام) را پذيرفت؛ حتّى در داستان «يوم الدّار» او را به عنوان برادر و وصى و وزير و جانشين خويش معرّفى فرمود.
به هر حال، رواياتى كه مى گويد على(عليه السلام) نخستين كسى بود كه دعوت پيامبر(صلى الله عليه وآله) را پذيرفت، فضيلتى بى مانند براى آن حضرت در بر دارد كه هيچ كس در آن با او برابرى ندارد و به همين دليل، او شايسته ترين فردِ امّت، براى جانشينى پيامبر(صلى الله عليه وآله) بوده است.(6)