آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بدون شك سنِ بلوغ، شرط پذيرش اسلام نيست. لذا هر نوجوانى كه عقل و تشخیص كافى داشته باشد و اسلام را بپذيرد در زمره مسلمين قرار مى گيرد. از قرآن مجيد استفاده مى شود كه بلوغ حتى شرط نبوت هم نيست و برخى از پيامبران مانند حضرت يحيى(ع) در طفوليت به اين مقام رسيدند. فراتر از همه اینها پيامبر اكرم(ص)، اسلام حضرت علي(ع) را پذيرفت و در «يوم الدار» او را به عنوان برادر و وصى و جانشين خويش معرفى فرمود.

اين سؤال، سؤال معروفى است كه از همان قرون نخستين اسلام در ميان بعضى از «بهانه جويان» مطرح بوده است و آن اينكه درست است كه حضرت علي(عليه السلام) نخستين مردى است كه اسلام را پذيرفت؛ ولى آيا اسلام يك كودك 10 ساله و نابالغ پذيرفته است؟ و اگر زمان بلوغ او را معيار بگيريم جمع ديگرى اسلام را قبل از او پذيرا شده بودند.
در اينجا مناسب است گفتگوئى را كه ميان «مأمون» خليفه عباسى كه با يكى از علماء معروف اهل سنت در عصر او به نام «اسحاق» صورت گرفت بياوريم (اين حديث را «ابن عبدربه» در «عقد الفريد» آورده است): «مأمون به او گفت: آن روز كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله و سلم) مبعوث شده از تمام اعمال چه عملى افضل بود؟ اسحاق گفت: اخلاص در شهادت به توحيد و رسالت پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم). مأمون: آيا كسى را سراغ دارى كه بر [حضرت] علي(عليه السلام) در اسلام پيشى گرفته باشد؟ اسحاق: [حضرت] علي(عليه السلام) اسلام آورد در حالى كه كم سن و سال بود و احكام الهى بر او جارى نمى شد! مأمون: آيا اسلام [حضرت] علي(عليه السلام) به دعوت پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله و سلم) نبود؟ آيا پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله و سلم) اسلامش را نپذيرفت؟ چگونه ممكن است پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) كسى را به اسلام دعوت كند كه اسلامش پذيرفته نيست؟! اسحاق پاسخى نداشت كه بدهد».(1)
مرحوم علامه امينى«ره» بعد از نقل اين داستان از «العقد الفريد» مى افزايد: «ابو جعفر اسكافى معتزلى متوفاى سال 240 در رساله خود مى نويسد كه: همه مردم مى دانند كه [حضرت] علي(عليه السلام) افتخار پيشگامى به اسلام را داشت، پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله و سلم) روز دوشنبه مبعوث شد و [حضرت] علي(عليه السلام) روز سه شنبه ايمان آورد و مى فرمود: من هفت سال قبل از ديگران نماز خواندم! و پيوسته مى فرمود: من نخستين كسى هستم كه اسلام آوردم، و اين مسئله از هر مشهورى مشهورتر است و ما كسى را در گذشته نيافته ايم كه اسلام [حضرت] علي(عليه السلام) را سبك بشمرد، يا بگويد او اسلام آورد در حالى كه كودك خردسال بود، عجب اين كه افرادى مثل «عباس» و «حمزه» براى پذيرش اسلام منتظر عكس العمل «ابوطالب» بودند؛ ولى فرزند ابوطالب هرگز منتظر پدر ننشست و ايمان آورد».(2)
كوتاه سخن اين كه:
اولاً پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله و سلم)، اسلام حضرت علي(عليه السلام) را پذيرفت و كسى كه اسلام او را در آن سن و سال معتبر نداند در واقع ايراد بر پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) مى گيرد.
ثانياً در روايات معروفى در داستان «يوم الدار» آمده است كه: «پيامبر اعظم(صلى الله عليه و آله و سلم) غذائى آماده كرد و بستگان نزديكش را از قريش دعوت نمود و آنها را به اسلام فرا خواند و فرمود: نخستين كسى كه دعوت او را براى دفاع از اسلام بپذيرد برادر و وصى او و جانشين او خواهد بود، هيچ كس دعوت آن حضرت را نپذيرفت جز علي بن ابيطالب(عليهما السلام) كه گفت: من تو را يارى مى كنم و با تو بيعت مى نمايم و پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: تو برادر و وصى من و جانشين منى».
آيا كسى باور مى كند پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) كسى را كه در آن روز به حد بلوغ نرسيده بود و به گفته بهانه جويان، اسلامش پذيرفته نبود به عنوان برادر و وصى و جانشين خود معرفى كند و ديگران را به پيروى از او دعوت نمايد؟ تا آنجا كه سران شرك از روى تمسخر به ابوطالب بگويند: تو بايد پيرو فرزندت باشى.
بدون شك سنِ بلوغ، شرط پذيرش اسلام نيست، هر نوجوانى كه عقل و تميز كافى داشته باشد و اسلام را بپذيرد به فرض كه پدرش هم مسلمان نباشد از او جدا مى شود و در زمره مسلمين قرار مى گيرد.
ثالثاً از قرآن مجيد استفاده مى شود كه حتى بلوغ، شرط نبوت نيست و برخى از پيامبران در طفوليت به اين مقام رسيدند، چنانكه درباره يحيى(عليه السلام) مى فرمايد: «وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيّاً»(3)؛ (ما فرمان نبوت را در طفوليت به او داديم) و در داستان حضرت عيسى(عليه السلام) نيز آمده است كه به هنگام كودكى با صراحت گفت: «اِنّى عَبْدُ اللّهِ آتانِىَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيّاً»(4)؛ (من بنده خدا هستم كتاب آسمانى به من بخشيده و مرا پيامبر قرار داده است).
فراتر از همه اينها همان است كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) اسلام حضرت علي(عليه السلام) را پذيرفت و حتّى در «يوم الدار» او را به عنوان برادر و وصى و وزير و جانشين خويش معرفى فرمود.
به هر حال رواياتى كه مى گويد: حضرت علي(عليه السلام) نخستين كسى بود كه دعوت پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله و سلم) را پذيرفت فضيلتى بى مانند براى آن حضرت در بر دارد كه هيچ كس در آن با او برابرى ندارد و به همين دليل او شايسته ترين فرد امّت براى جانشينى پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله و سلم) بوده است.(5)،(6)