آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در برابر قدرت مطلقه و بى پايان خداوند، آسان و مشكل مفهومى ندارد و همه چيز براى او يكسان است، ازجا كندن و برداشتن عظيم ترين كوه ها براى او به همان اندازه آسان است كه برداشتن يك پر كاه. مفسّران در برابر اين سؤال، پاسخ هايى گفته اند كه از همه مناسب تر اين پاسخ است كه اين سخن از ديدگاه بندگان و با منطق آنهاست كه اگر كسى چيزى را انجام دهد در مرتبه دوّم انجام آن براى او سهل تر و آسان تر است، هرچند براى قادر لايزال همه چيز يكسان مى باشد.

تعبير قرآن کریم در مقام اثبات معاد و رستاخیز مردگان که می فرماید: «وَ هُوَ اَهْوَنُ عَلَيْهِ»(1)؛ (اعاده براى او آسان تر از آغاز است) در موضع مقایسه زنده کردن انسانها در قیامت نسبت به خلقت اولیّه اين سئوال را بر مى انگيزد كه در برابر قدرت مطلقه و بى پايان خداوند آسان و مشكل مفهومى ندارد، همه چيز براى او يكسان است، از جا كندن و برداشتن عظيم ترين كوه هاى جهان براى او به همان اندازه آسان است كه برداشتن يك پر كاه و آفرينش منظومه شمسى در برابر قدرت او همچون آفرينش يك ذره خاك است؛ چراكه در برابر قدرت بى پايان، سخت و آسان بى معناست؛ البتّه براى ما كه قدرتى محدود داريم مى گوييم برداشتن سنگِ كوچك، آسان است و برداشتن سنگ عظيم مشكل!
مفسّران در برابر اين سؤال، پاسخ هايى گفته اند كه از همه مناسب تر اين پاسخ است كه اين سخن از ديدگاه بندگان و با منطق آنهاست كه اگر كسى چيزى را انجام دهد در مرتبه دوّم انجام آن براى او سهل تر و آسان تر است، هرچند براى قادر لايزال همه چيز يكسان مى باشد.(2)
گاه نيز گفته شده است «اَهْوَن» در اين جا معناى تفضيلى ندارد و به معناى «هيّن» يعنى «آسان» است. توجيهات ديگرى نيز گفته شده كه چون مناسب نبود از ذكر آن صرف نظر شد. به هر حال مفهوم آسان و آسان تر با توجه به گفتگوهاى مردم با يكديگر است وگرنه همه چيز براى او آسان است و آسان ترى وجود ندارد، و به گفته شاعر:
چون قدرت او منزّه از نقصان است *** آوردن خلق و بردنش يكسان است!
نسبت به من و تو هر چه دشوار بود *** در قدرت پركمال او آسان است.(3)