آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این تعبیر که می گوید: قیامت «روزى است كه زمين و كوه ها سخت به لرزه مى افتد»، در دو آيه از قرآن مجيد ديده مى شود و مربوط به حوادثى است كه منجر به پايان اين جهان و سپس آغاز جهان ديگر مى گردد. این توصیفات از يكسو به ناتوانى انسان اشاره کرده و از سوى ديگر از تحولات هول انگيز پايان اين جهان و دگرگونى عالَم براى قيامت خبر مى دهد و همه اين تعبيرات در راستاى تربيت انسان و هشدارهاى مكرر نسبت به اوست.

تعبیر «يَوْمَ تَرْجُفُ اْلأَرْضُ وَ الْجِبالُ» در دو آيه از قرآن مجيد با مختصر تفاوتى در مورد روز قيامت ديده مى شود. در آيه 14 سوره مزمّل مى فرمايد: (مجازات هاى قيامت و عذاب دردناك آن روزى است كه زمين و كوه ها سخت به لرزه مى افتد و كوه ها به صورت توده هايى از شن نرم در مى آيد)؛ «يَوْمَ تَرْجُفُ اْلأَرْضُ وَ الْجِبالُ وَ كانَتِ الْجِبالُ كَثِيْباً مَهيلا» و در آيه 6 سوره نازعات مى خوانيم: (روزى كه زلزله هاى وحشتناك همه چيز را به لرزه در مى آورد)؛ «يَوْمَ تَرْجُفُ الرّاجِفَةُ». جايى كه زلزله هاى هول انگيز تمام زمين را به لرزه درآورند و كوه ها چنان در هم كوبيده شود كه به صورت توده هايى از شن نرم درآيد پيداست كه اين انسان ضعيف و ناتوان در آنجا چه وضعى خواهد داشت؟!
اينها همه مربوط به حوادثى است كه منجر به پايان اين جهان و سپس آغاز جهان ديگر مى گردد كه قرآن مجيد آنها را به هم آميخته و در كنار هم قرار داده است. از يكسو از ناتوانى انسان و از سوى ديگر تحولات هول انگيز پايان اين جهان و از سوى سوّم دگرگونى عالم براى قيام قيامت و شور محشر خبر مى دهد و همه اين تعبيرات در راستاى تربيت انسان و هشدارهاى مكرر و پى در پى نسبت به اوست.
«ترجف» و «راجفة» از ماده «رَجْف» به معناى تكان شديد است و لذا به درياى پرموج «بَحْرٌ رَجّافٌ» مى گويند و «اِرْجافْ» به معناى پراكندن شايعات بى اساسى است كه جامعه را تكان مى دهد و «اَراجِيْف» به ريشه هاى فتنه ها و آشوب ها گفته مى شود. گرچه در معناى «راجفه» در آيه فوق احتمالات مختلفى داده اند از جمله واقعه، صيحه بزرگ و... ولى به قرينه آيه ديگر، اشاره به زمين است كه در آن روز سخت به لرزه در مى آيد. «كَثِيْب» به معناى «شن متراكم» است و بعضى آن را به معناى «قطعه بزرگ شن» دانسته اند. «مَهِيلُ» به معناى شن بسيار نرمى است كه وقتى پا روى آن مى گذارند پراكنده مى شود و هنگامى كه يكسوى آن را بردارند بقيه فرو مى ريزد و لذا بعضى آن را به معناى شن سيّال تفسير كرده اند.(1)،(2)