آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن از روز رستاخيز به «قيامت» تعبير كرده است؛ چرا که آن روز، روز قيام و بپاخاستن است. در دادگاه ها معمول است كه به هنگام اعلام رأى، همه حاضران اعم از متّهمان و قضات به نشانه احترام به رأى دادگاه و تسليم در مقابل آن بپا مى خيزند تا رأى نهايى اعلام شود. از اين گذشته، انسان وقتى كه مى خواهد به طور جدّى كارى را انجام دهد بپا مى خيزد، لذا «قيام» دليل بر تصميم، اراده محكم و آمادگى نسبت به انجام كارى است و شايد به اين دليل واژه «قيامت» در قرآن، اين همه تكرار و تأكيد شده است و شاید علت ديگر آن، قيام مردگان از قبرها باشد.

معروف ترين تعبير رستاخيز «قيامت» است كه از ماده «قيام» گرفته شده است. قرآن مجيد در 70 مورد از آن روز بزرگ به عنوان «يَوْمَ القِيامَةِ» تعبير كرده و در بعضى از آیات تعبير به «روزى كه ساعت، قيام مى كند» آمده است. مثلاً در سوره روم، آیه 12 مى فرمايد: (آن روز كه ساعت برپا مى شود مجرمان نوميد مى گردند)؛ «وَ يَوْمَ تَقُومُ السّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ»(1).
گنهكاران حق دارند كه در آن روز مأيوس، غمگين، ساكت و خاموش گردند؛ چون نتائج اعمال خود را مى بينند، در حالى كه راهى براى جبران و تدارك مافات در برابر آنان وجود ندارد و گاه مى فرمايد: «يَوْمَ يَقُوْمُ الْحِسابُ»(2)؛ (آن روز كه حساب برپا مى شود) و گاه مى فرمايد: «يَوْمَ يَقُومُ النّاسُ لِرَبِّ الْعالَمينَ»(3)؛ (آن روز كه مردم در برابر رب العالمين قيام مى كنند) و گاه مى گويد: «يَوْمَ يَقُومُ الرّوُحُ وَ الْملائِكَةُ»(4)؛ (آن روز كه فرشته بزرگ خدا روح و فرشتگان ديگر قيام مى كنند) و گاه مى فرمايد: «يَوْمَ يَقُومُ الأَشْهادُ»(5)؛ (در آن روز كه گواهان قيام مى كنند.) آرى آن روز، روز قيام و بپاخاستن است؛ روز قيام ساعت، قيام حساب، قيام مردم، قيام فرشتگان، قيام گواهان، روز قيام و قيام هر چيز. اين مطلب در دادگاه ها معمول است كه به هنگام اعلام رأى دادگاه همه حاضران اعم از متّهمان و قضات بپا مى خيزند و رأى نهايى اعلام مى شود. اين بپاخاستن دليل بر احترام به رأى دادگاه و تسليم در مقابل آن است.
از اين گذشته، انسان هنگامى كه مى خواهد به طور جدّى كارى را انجام دهد بپا مى خيزد و آماده اجرا مى شود، به همين جهت مسأله «قيام»، دليل بر تصميم، اراده محكم ،آمادگى و اهتمام نسبت به انجام كارى است و شايد به همين دليل واژه «قيامت» در قرآن مجيد، اين همه تكرار و تأكيد شده است. اضافه بر اينها، قيام مردگان از قبرها، خود نيز يكى از دلايل اين نامگذارى است.
در حديثى از امام على بن الحسين(عليه السلام) مى خوانيم: «اَشَدُّ ساعاتِ ابْنِ آدَمَ ثَلاثُ ساعات: اَلسّاعَةُ الَّتى يُعايِنُ فِيْها مَلَكَ الْمَوْتِ وَ السّاعَةُ الَّتى يَقُوْمُ فيها مِنْ قَبْرِهِ وَ السّاعَةُ الَّتى يَقِفُ فيها بَيْنَ يَدَىِ الله تَبارَكَ وَ تَعالى»(6)؛ (شديدترين ساعات انسان ها، سه ساعت است، ساعتى كه فرشته مرگ را در برابر خود مى بيند و ساعتى كه از قبر بر مى خيزد و ساعتى كه در برابر خداوند متعال مى ايستد).
جالب اين كه در ميان اين تعبيرات، تعبير قيام الساعة مفهوم خاصى دارد؛ زيرا ساعت به معناى جزئى از زمان است، آيا زمان هم بپا مى خيزد؟ بعضى معتقدند كه اين تعبير دليل بر اين است كه روز قيامت خود گويى موجود زنده اى است كه قيام و برپايى براى او تصور مى شود.(دقت كنيد)
از آنچه گفته شد روشن مي شود كه انتخاب نام قيامت براي رستاخيز، منشأ قرآني دارد.(7)