آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

منظور از «اكل مال به باطل» اين است كه انسان بدون فعاليت مثبتي، اموال بادآورده‌‌اى را تملّك كند و در شركت‌هاي هرمي اين چنين است. افرادى كه در شاخه‌‌هاى اوّل قرار مى‌‌گيرند، بدون انجام كار مهمي، اموال هنگفتى را تصاحب مى‌كنند و افرادى كه در شاخه‌‌هاى آخر مى‌‌باشند، مال ‌باختگان واقعى هستند؛ درست شبيه به قمار. اكل مال به باطل طبق صريح چهار آيه قرآن حرام و از گناهان بزرگ است و انسان را به سوى جهنم مى‌‌كشاند و بدون شك درآمد حاصل از عضويّت در اين شركت‌‌ها، مصداق روشن اكل مال به باطل و در نتيجه حرام است.

خداوند متعال در آيه 29 و 30 سوره نساء مى ‌فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَتَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِّنْكُمْ وَ لاَتَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً وَ مَنْ يَفْعَلْ ذَلِکَ عُدْوَاناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَاراً وَ كَانَ ذَلِکَ عَلَى اللهِ يَسِيراً»؛ (اى كسانى كه ايمان آورده‌ ايد! اموال يكديگر را به باطل [و از طرق نامشروع] نخوريد! مگر اين كه تجارتى با رضايت شما انجام گيرد و خودكشى نكنيد! خداوند نسبت به شما مهربان است و هر كس اين عمل را از روى تجاوز و ستم انجام دهد، به زودى او را در آتش وارد خواهيم ساخت و اين كار براى خدا آسان است).
موضوع «اكل مال به باطل و درآمدهاى نامشروع» و برخورد شديد خداوند با آن، علاوه بر آيه فوق، در آيات 188 سوره بقره، 161 سوره نساء و 34 سوره توبه نيز آمده است. بنابراين، اكل مال بالباطل طبق صريح چهار آيه از قرآن مجيد حرام و از گناهان بزرگ است و انسان را به سوى جهنّم سوق مى‌‌دهد و شك نيست كه درآمد حاصل از عضويّت در شركت‌‌هاى هرمی كه مبتنى بر بازاريابى شبكه‌‌اى (Network Marketing) مى‌‌باشد، مصداق روشن اكل مال به باطل و در نتيجه حرام است.
«اكل مال بالباطل» چيست؟
حضرت آية الله العظمى مكارم شيرازى(مدّ ظلّه العالي) در پاسخ به اين سؤال فرمودند: «منظور از اكل مال به باطل اين است كه انسان بى‌‌آنكه فعاليّت مثبتى داشته باشد اموال بادآورده‌‌اى را تملّك كند و در گلدكوئست و مانند آن چنين مطلبى به خوبى ديده مى‌شود. افرادى كه در شاخه‌‌هاى اوّل قرار مى‌‌گيرند، بى‌آنكه كار مهمّى انجام داده باشند، اموال هنگفتى را تصاحب مى‌كنند و افرادى كه در شاخه‌‌هاى آخر مى‌‌باشند، مال‌‌باختگان واقعى هستند؛ درست شبيه به قمار».
براى روشن‌‌تر شدن مطلب فوق، به تحليلى كه در يكى از مجلّات معروف آمده توجّه كنيد: «اگر 5,000,000 نفر جذب اين بازى شده باشند، تنها به حدود 50,000 نفر سود كلانى تعلّق مى‌گيرد و حدود 1,200,000 نفر هيچ سودى دريافت نمى‌‌كنند و باقى شركت كنندگان، يعنى 3,750,000 نفر ديگر فقط ضرر كرده‌‌اند، بى‌آنكه سكّه‌‌اى دريافت كرده باشند».(1)
همان‌‌گونه كه ملاحظه مى‌‌كنيد عدّه محدودى (50,000 نفر و خود شركت) بى‌آنكه كار مهم و فعاليّت مثبتى داشته باشند، اموال هنگفتى را تصاحب مى‌كنند و افرادى كه در شاخه‌‌هاى آخر هستند (حدود چهار ميليون نفر) مال باختگان واقعى هستند و اين است معنى اكل مال به باطل.
يكى از نمايندگان مجلس شوراى اسلامى در تشريح فعاليّت شركت‌‌هاى مذكور مى‌‌گويد: «در شركت‌هايى كه هر عضو بايد دو عضو ديگر جذب كند، بر اساس محاسبه انجام شده به 75% اين افراد هيچ چيز تعلّق نمى‌‌گيرد و به 15% اعضا، معادل نيمى از آنچه هزينه كرده‌‌اند تعلّق مى‌‌گيرد و 7% افراد، معادل حقّ عضويّت خود را دريافت داشته و فقط 3% افراد كه در رأس هرم هستند سود سرشارى به دست خواهند آورد».
وى در ادامه گفت: «در شركت‌‌هاى هرمى كه هر عضو بايد پنج عضو ديگر جذب كند، 96% اعضاى شبكه هيچ درآمدى نخواهند داشت و 2% افراد نصف آورده خود را مى‌گيرند و 1% آنان عين پول و كمتر از 1% هم كه در رأس هرم هستند سود سرشارى مى‌‌برند»(2) و بقيّه اين اموالِ هنگفت به جيب مؤسسات مذكور مى‌‌ريزد!(3)