آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

انسان در ماه مبارك رمضان احساس عظمت مي‏ كند و بزرگي خود را مي‏ يابد؛ مي ‏گويد «من بزرگتر از آن هستم كه آلوده شوم و تن به گناه بدهم». يافتن اين بزرگي در اثر روزه است و مقدمات اوليه روزه گرفتن، امساك و كم ‏خوري است. كساني كه پرخوري مي‏ كنند، هم عمرشان كمتر است و هم به معارف الهي دسترسي ندارند. براي راهيابي به حكمت عالم، چاره ‏اي جز سبك ‏بار كردن درون نيست. آری سبك‏ بار شدن، عامل رسيدن است و گاهي انسان آن چنان سبك ‏بار مي ‏شود كه هم مي‏ رسد و هم مي ‏رساند.

انسان در ماه مبارك رمضان احساس عظمت مي‏ كند و بزرگي خود را مي‏ يابد؛ مي ‏گويد: «من بزرگتر از آن هستم كه آلوده شوم و تن به گناه بدهم». يافتن اين بزرگي در اثر روزه است كه مقدمات اوليه روزه گرفتن، امساك و كم ‏خوري است. از ارسطو سؤال كردند: چرا شما كم مي ‏خوريد؟ گفت: من مي‏ خورم براي اينكه بمانم و ديگران مي‏ مانند براي اينكه بخورند.
كساني كه پرخوري مي ‏كنند، هم عمرشان كمتر است و هم به معارف الهي دسترسي ندارند. به راستي پرخوري بلاي بزرگي است؛ پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: جبرئيل پيامي از سوي خدا آورد كه: «يَقُولُ لَكَ رَبُّكَ يَا مُحَمَّدُ مَا أَبْغَضْتُ وِعَاءً قَطُّ كَبُغْضِي بَطْناً مَلْآنا»(1) چيزي پيش من مبغوض ‏تر از شكم پر نيست كه انسان هميشه سير باشد؛ چون شخص پرخور، مانند حيوانات مي‏ خورد و مانند جماد مي ‏افتد.
براي راهيابي به حكمت عالم، چاره ‏اي جز سبك ‏بار كردن درون نيست؛ بياني از امير مؤمنان(عليه ‏السلام) است كه: «تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا»(2)؛ (سبك بشويد تا ملحق شده و برسيد). اين در راستاي كلام خداست كه: «وَ يَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»(3)؛ (بشارت مي‏ دهند به آنان كه هنوز ملحق نشدند كه شما هم مي‏ رسيد، لذا آنان خوشحالند). جمله «لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ ...» عدم ملكه است؛ يعني به كساني كه در راه هستند و مي‏ توانند برسند، اما اگر كسي اصلاً در راه نيست در مورد او چنين تعبيري گفته نمي‏ شود، مانند اتومبيلي كه در پاركينگ توقف كرده و حركتي ندارد. اما اگر يكي از دو اتومبيلي كه در جاده حركت مي ‏كنند، سرعت كمتري دارد و در نتيجه ديرتر به مقصد مي ‏رسد، به آن گفته مي‏ شود: «هنوز نرسيده است». سبك‏ بار شدن، عامل رسيدن است. گاهي انسان آن چنان سبك ‏بار مي ‏شود كه هم مي‏ رسد و هم مي ‏رساند.
آتش ‏سوزي يا سيلي در مدائن اتفاق افتاد، استاندار وقت كه جناب سلمان فارسي(سلام‏ الله‌ عليه) بود قرآن و شمشيري كه داشت برداشت و [سريع] جان خود را نجات داد؛ اما ديگران تا آمدند خود را جمع كنند، آسيب ديدند. جناب سلمان فرمود: «هَكَذَا يَنْجُو الْمُخِفُّون‏»(4)؛ (روز خطر انسان سبك‏ بار اين گونه نجات پيدا مي ‏كند).
حضرت علي(عليه ‏السلام) عده‏ اي را كه اموال مسلمين را به غارت برده بودند چنين معرفي مي‏ كند: «بَيْنَ نَثِيلِهِ وَ مُعْتَلَفِه‏»(5)؛ ([يعني خلاصه زندگي آنان] بين آشپزخانه و محل قضاي حاجت سپري مي‏ شود). نه خدمتي كردند، نه چيزي فهميدند و نه دانستند براي چه آمده و چه بايد بكنند؟ ماه مبارك رمضان فرصت مناسبي است براي پي بردن به اسرار عالم، بايد به همان مقدار غذايي كه نيروي انسان را تأمين كند بسنده كرد، هيچ كس با پرخوري به جايي نمي‏رسد، در تعبيرات اخلاقي اسلام آمده است كه: «مَا مَلَأَ آدَمِيٌّ وِعَاءً شَرّاً مِنْ بَطْن‏»(6)؛ (انسان هيچ ظرفي را به بدي ظرف شكم پر نكرده است)، شكم كه پر شد راه فهم مسدود مي‏ شود، انسان پرخور هرگز چيز فهم نيست و هرگز به اسرار و باطن عالم پي نخواهد برد.
شكمبارگي، بي ‏ارادگي و خمودي مي ‏آورد و رعايت اعتدال در خوردن، سلامتي، طول عمر و نورانيت دل مي‏ بخشد. خوردن بيش از حدّ، هم روح را سرگرم مي‏ كند تا غذاي زايد، هضم شود و هم بدن را به سوخت و ساز بيشتري وادار مي ‏سازد و سرانجام انسان را زودتر از موعد از پا در مي ‏آورد، نوعاً انسانهاي پرخور، عمر طولاني ندارند. زياده‏ روي در خوردن، بر كسالت و خواب مي‏ افزايد. وقتي اصحاب رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) حضور آن حضرت شرفياب مي ‏شدند، حضرت از آنان مي‏پرسيد: «هَلْ مِنْ مُبَشِّرَات‏»(7) شب گذشته چه خوابي ديديد كه موجب بشارت باشد؟ انسان مي‏ خوابد كه چيز بفهمد نه آنكه زياد بخورد تا بيشتر بخوابد.
شخصي در محضر رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) آروغ زد، حضرت فرمود: كمتر بخور شايسته نيست انسان آنقدر بخورد كه وقتي در جمع ديگران نشسته آروغ بزند: «أَقْصِرْ مِنْ جُشَائِكَ فَإِنَّ أَطْوَلَ النَّاسِ جُوعاً يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَكْثَرُهُمْ شِبَعاً فِي الدُّنْيَا»(8)؛ (گرسنه‏ ترين افراد در قيامت كساني هستند كه در دنيا سيرترين افراد بودند). در حالات امير مؤمنان(سلام‏ الله‌ عليه) نقل شده كه حضرت روزي به باغبانش فرمود: غذايي داري؟ عرض كرد: غذاي ساده ‏اي دارم كه شايسته شما نيست، از كدوي بي ‏روغن غذايي تهيه كرده‏ ام. فرمود: حاضر كن! حضرت دستها را شست و آن غذا را ميل فرمود سپس به شكم خود اشاره كرد و گفت: شكمي كه با اين غذاي ساده سير مي ‏شود! بدا به حال كسي كه شكم او وي را به آتش ببرد.(9)،(10)