آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

درباره نحوه آگاه شدن فرشتگان از نيت هاي خوب و بد انسان ها از امام كاظم(ع) سؤال شد، حضرت فرمودند: آيا بوي باغ و بستان و بوي كثافت و گنداب يكي است؟ اگر از كنار باغي پر از گل و معطر بگذريد، بوي خوب احساس مي‏ كنيد و اگر بوي بد به مشام انسان برسد، مي ‏فهمد كه اين جا كثافت و زباله است. از بو مي ‏توان فهميد كه از كنار باغ مي‏ گذريم يا از كنار چاه. فرشتگان از بوي خوش تشخيص مي ‏دهند كه در قلب اين مؤمن اراده ‏هاي خير و طيّب و طاهر است و از بوي بد هم مي‏ فهمند كه درون اين شخص، پليدي است.

درباره نحوه آگاه شدن فرشتگان از نيت هاي خوب و بد انسان ها از امام كاظم(عليه ‏السلام) سؤال شد: فرشتگان اعمال ما را كه مي ‏نويسند بجاست؛ براي اينكه مي ‏بينند و مي ‏نويسند. اما آيا خاطرات و نيت هايي را كه فقط از دل گذرانده ‏ايم و هنوز به لباس عمل در نياورديم هم مي ‏نويسند؟ آنها را كه نمي ‏بينند پس از كجا مي‏ فهمند تا بنويسند؟ و اينكه خداوند مي‏ فرمايد: «وَ إِنْ تُبْدُوا ما في‏ أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْکُمْ بِهِ اللَّهُ»(1)؛ (اسرار دروني را كه به كسي افشا نكرده ‏ايد، در قيامت بايد حسابش را پس بدهيد) اين اسرار دروني را فرشتگان چگونه مي‏ دانند و از كجا مي‏ نويسند؟ حضرت فرمودند: آيا بوي باغ و بستان و بوي كثافت و گنداب يكي است؟ اگر از كنار باغي پر از گل و معطر بگذريد، بوي خوب احساس مي‏ كنيد و چنانچه بوي بد به مشام انسان برسد، مي ‏فهمد كه اين جا كثافت و زباله است. از بو مي ‏توان فهميد كه از كنار باغ مي‏ گذريم يا از كنار چاه [فاضلاب]. فرشتگان از بوي خوش تشخيص مي ‏دهند كه در قلب اين مؤمن اسرار و نيتها و اراده‏ هاي خير و طيّب و طاهر است و نيز از بوي بد هم فرشتگان مي‏ فهمند كه در درون اين شخص، پليدي است.(2) چه جور مي‏ شود كه انسان در چاه، زندگي كُند و از بوي چاه اظهار تنفر نكند و باخبر نباشد؟ اگر كسي به ملكوت رسيده باشد بوي بد و خوب ديگران هم به مشام او مي ‏رسد، مؤمن را از منافق باز مي ‏شناسد.
روزي حضرت علي(عليه ‏السلام) مشغول سخنراني بودند و عده ‏اي پاي منبر حضرت نشسته بودند. بعضي از جاسوسان اموي خبر آوردند كه «خالد بن عرفطه» مُرد! حضرت اعتنا نكردند، عده ‏اي قبول كردند كه خالد مُرده است ولی حضرت به سخنان خود ادامه دادند. بار ديگر گفته شد: خالد مُرد. حضرت اعتنا نكردند، بار سوم گفتند: يا اميرالمؤمنين اين خبر رسمي شد. فرمودند: نه، او نمرده است او هنوز شورش و بلوايي در پيش دارد و به تحريك حكومتهاي طاغي، عليه من می پردازد و از درب اين مسجد وارد مي‏ شود. آنگاه حضرت به كسي كه پاي منبر بود اشاره كرده فرمود: پرچم او هم به دست اين شخص است كه عليه حق قيام مي‏ كند! او هنوز نمرده است.(3)
اين قضيه بعدها واقع شد و اين عِلم غيب اميرمؤمنان(سلام‏ الله‌ عليه) و آشنايي به اسرار دروني كسي كه پاي سخنان حضرت نشسته تحقق پيدا كرد. حضرت، مانند فرشته ‏اي كه درون افراد را مي‏ بيند و مي‏ داند درون چه كسي باغ و درون چه فردي گنداب است، درون وي را ديد؛ به هر حال، ما يا مشغول كندن چاه هستيم و يا مشغول آبياري گُل. «فَأَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُقَرَّبينَ * فَرَوْحٌ وَ رَيْحانٌ وَ جَنَّةُ نَعيمٍ»(4) خود آن شخص گذشته از آنكه «جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ»(5) در انتظار اوست، مي‏ شود «رَوْحٌ وَ رَيْحانٌ». در غير اين صورت، با كنار رفتن پرده، انسان پيش همه رسوا مي ‏شود. در روايات آمده كه بوي عالم بي‏ عمل ديگران را اذيت و آزار مي ‏دهد؛ چون بدتر از ديگران است. حتي بوي عالم بي‏ عمل اهل جهنم را نيز اذيت مي ‏كند. آنها متأذي مي ‏شوند و مي ‏گويند او را كنارتر بزنيد.(6)،(7)