آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برای ترس از عظمت خداوند و کیفر او، در آیات و روایات ثمراتی بیان شده است از جمله: 1- انسان خائف از عذاب ستمگران عبرت می گیرد و به محاسبه اعمال خود می پردازد؛ قرآن می فرماید: «إِنَّ فِى ذَلِكَ لآيَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الآخِرَةِ» 2- خوف الهی منجر به رسیدن به بهشت می شود. 3- خوف از خدا مانع گناه می شود. 4- معرفت الهی هدیه ای است که خدا به فرد خائف عطا می کند و این شناخت و علم باعث استجابت دعا می شود. 5- خائف از ترس نرسيدن به قرب الهی شب و روز در حال تلاش است تا به سرمنزل مقصود برسد.

در آيات و روايات ثمراتي براى خوف ذكر شده كه به تعدادى از آنها اشاره مى كنيم:
1ـ انسان خائف، عذاب هائى را كه خداوند بر ستمگران و اقوام پيشين نازل كرده، نشانه و آيتى مى داند براى حساب آخرت و اينكه سر و كارش با كيست؛ ولى انساني كه از درك عظمت الهى عاجز است با ديدن عاقبت فرعونيان و نمروديان به حساب خود رسيدگى نمى كند و بسيار ساده از كنار اين حوادث مى گذرد: «إِنَّ فِى ذَلِكَ لآيَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الآخِرَةِ».(1)«ذَلِكَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِى وَ خَافَ وَعِيدِ».(2)
2ـ خوف الهى خائف را به بهشت رهنمون مى سازد: «وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ ....فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِىَ الْمَأْوَى».(3) در آيه اى ديگر مى فرمايد: «وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ * ذَوَاتَا أَفْنَان * فِيهِمَا عَيْنَانِ تَجْرِيَانِ * فِيهِمَا مِنْ كُلِّ فَاكِهَة زَوْجَانِ»(4)؛ (جزاى چنين شخصى دو بهشت است كه داراى انواع نعمتها و درختان پرطراوت است، در آنها دو چشمه دائماً در جريان است و از هر ميوه اى دو نوع در آنها موجود است).
3ـ «اَلْخَوْفُ سِجْنُ النَّفْسِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ رَادِعُهَا عَنِ الْمَعَاصِىِ»(5)؛ (خوف، نفس را در زندان خود محبوس مى كند تا مرتكب معاصى نشود). «نِعْمَ الْحَاجِزُ عَنِ الْمَعَاصِیِ الْخَوْفُ»(6)؛ (خوف، مانع انجام معاصى است).
4ـ خوف، موجب كاستن آفات مى شود. هر چه خوف فرد بيشتر باشد آفت او كمتر است: «مَنْ كَثُرَتْ مَخَافَتُهُ قَلَّتْ آفَتُهُ».(7)
5ـ خوف، موجب علم محض و علم و معرفت موجب استجابت دعا مى شود. از رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده: «لَوْ خِفْتُمُ اللّهَ حَقَّ خِيفَتِهِ لَعَلِمْتُمُ الْعِلْمَ الَّذِى لَاجَهْلَ مَعَهُ وَ لَوْ عَرَفْتُمُ اللّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ لَزَالَتْ بِدُعَائِكُمُ الْجِبَالُ»(8)؛ (اگر آنطور كه بايد خداترس شديد، عالِم به علمى مى شويد كه جهل در آن راه ندارد و اگر آن طور كه بايد عارف و عالم به خدا شديد، به دعاى شما كوهها از بين مى رود).
6ـ خائف، لحظه اى نشست ندارد و دائماً در حركت است تا به منزل برسد. در حديث جالبى از رسول اكرم(صلى الله عليه و آله) چنين آمده: «مَنْ خَافَ أدلَجَ وَ مَنْ أَدْلَجَ بَلَغَ الْمَنْزِلَ اَلَا اِنَّ سَلْعَةَ اللّهِ غَالِيَةٌ، اَلَا اِنَّ سَلْعَةَ اللّهِ الْجَنَّةُ»(9)؛ (كسى كه خائف شد[و ترسيد دير به منزل برسد و آنچه مى خواهد از دست برود] شب هم حركت مى كند و كسى كه شب حركت كرد [و وقت و فرصت را از دست نداد و نخوابيد] به منزل خواهد رسيد. آگاه باشيد كه متاع خدا بسيار گرانبها است، آگاه باشيد و متوجه باشيد كه متاع خدا بهشت است). آری چه تعابير زيبائى پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرموده اند! انسانى كه ترس دارد دير برسد يا در راه بخوابد و دلهره دارد، خواب به چشمش نمى آيد كه شب بيارامد و لذا خطرات حركت در شب را پذيرفته و حركت مى كند و مسلماً [چنين شخصي] به منزل خواهد رسيد كه بهشت ابدى است.(10)