آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«شيطان» نام يك فرد نيست؛ بلكه «ابليس» كه سجده بر آدم(ع) نكرد يكى از شياطين بود. او لشگريان زيادى از جن و انس دارد، که این نام بر همه اطلاق مى شود. البته برخی از شیاطین انس یافت می شوند که از شیاطین جن نیز بدترند و این حقیقت در حدیثی نبوی نیز مورد اشاره قرار گرفته اند. از آيات قرآن بر مى آيد كه شيطان لشگر مجهّزى دارد مركب از سواره و پياده.

«شيطان» نام يك فرد نيست؛ بلكه ابليس كه سجده بر آدم(عليه السلام) نكرد يكى از شياطين بود. او لشگريان زيادى از جنس خود و انسان ها دارد، كه نام شيطان بر همه اطلاق مى شود. به اين ترتيب تمام سردمداران كفر و ظلم و شرك و فساد در زمین، و همه عمّال دستگاه هاى اغواگر، جزء لشگريان شيطان اند؛ بلكه طبق روايتى در ميان شياطين انسانى افرادى پيدا مى شوند كه از شياطين جن بدتراند. چنانكه در حديثى از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم كه به ابوذر فرمود: «هل تَعَوَّذْتَ بِاللهِ مِنْ شَرِّ شَياطِيْنِ الْجِنِّ وَالأَنْسِ»؛ (آيا از شر شياطين جن و انس به خدا پناه برده اى؟!).
ابوذر عرض كرد: (آيا شياطينى از انسان ها نيز وجود دارد؟) فرمود: «نَعَمْ هُمْ شَرٌّ مِنْ شَياطِيْنِ الْجِنِّ»(1)؛ (بله، آنها از شياطين جن نيز بدتراند!).
از آيات قرآن بر مى آيد كه شيطان لشگر مجهّزى دارد؛ مركب از لشگر سواره و پياده؛ آن جا كه مى فرمايد: «وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ»(2)؛ (و لشگر سواره و پياده ات را بر آنها [آدميان] گسيل دار).
«اجلب» از مادّه «اجلاب» به معناى گسيل سريع، و يا به معناى فرياد زدن براى به حركت درآوردن گروه و جمعيّتى است.
در اين كه منظور از لشگر سواره و پياده شيطان چيست؟ بسيارى از مفسّران گفته اند: هركس سواره يا پياده در طريق معصيت خدا حركت مى كند و يا در اين راه جنگ مى كند از لشگر سواره و پياده شيطان است.(3)
بعضى نيز گفته اند: او واقعاً لشگر پياده و سواره اى از اعوان و انصار خود دارد. بعضى نيز آن را بر معناى كنايى حمل كرده و گفته اند: هدف اين است كه تمام وسائل مبارزه را فراهم كرده و با تمام قدرت به نبرد انسان ها مى آيد.(4) اين احتمال نيز وجود دارد كه سواره نظام شيطان سردمداران كفر و ظلم و فساداند، و لشگر پياده او افراد پايين تر و متوسط اند.
اين احتمال نيز وجود دارد كه لشگر سواره شيطان اشاره به شهوات و صفات مذمومى است كه بر قلب و روح انسان مسلّط و سوار مى گردد و لشگر پياده او عواملى است كه از بيرون براى انحراف انسان تلاش و كوشش مى كنند.(5)