آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«مخلِصان» كسانى هستند كه خود در راه خالص سازى خويشتن از هرگونه آلودگى به شرك و انگيزه هاى غير الهى، و رذائل اخلاقى گام مى نهند، و تا آنجا كه در توان دارند پيش مى روند؛ امّا «مخلَصان» كسانى هستند كه امدادهاى الهى و عنايات ربّانى، آخرين ناخالصيهاى وجودشان را از ميان مى برد، و به لطف پروردگار از هر نظر خالص مى شوند.

در اين كه ميان «مخلِص» و «مخلَص» (خالصان و خالص شدگان) چه تفاوتى وجود دارد؟ سخنهايى گفته شده است؛ ولى شايد بهترين تفسير در اين زمينه اين باشد كه «مخلِصان» كسانى هستند كه خود در راه خالص سازى خويشتن از هرگونه آلودگى به شرك و انگيزه هاى غير الهى و رذائل اخلاقى گام مى نهند و تا آنجا كه در توان دارند پيش مى روند؛ امّا «مخلَصان» كسانى هستند كه امدادهاى الهى و عنايات ربّانى، آخرين ناخالصيهاى وجودشان را از ميان مى برد و به لطف پروردگار از هر نظر خالص مى شوند.
توضيح اين كه: ناخالصيها در وجود انسان در واقع دو گونه است:
گونه اى از آن طورى است كه انسان از آن آگاه مى شود و توان بر طرف ساختن آن را دارد و در اين راه مى كوشد و تلاش مى كند و موفّق به اخلاص نيّت و عقيده و عمل مى شود.
امّا گونه اى ديگر از آن بقدرى مخفى و مرموز است كه انسان توانايى بر تشخيص آن ندارد و حتی در صورت تشخيص، توانايى پاكسازى آن را ندارد؛ همان گونه كه در روايت معروف نبوى وارد شده: «اِنَّ الشِّرْكَ اَخْفى مِنْ دَبيبِ النَّمْلِ عَلى صَفاة سَوْداء فى لَيْلَة ظَلْماءَ»؛ (شرك [و نفوذ آن در اعمال] مخفى تر است از حركت مورچه بر سنگ سياه در شب تاريك!).(1)
در اين گونه موارد هرگاه لطف الهى شامل حال سالكان راه نشود، از اين گذرگاه صَعْبُ الْعُبُور گذر نخواهند كرد و در ناخالصيها مى مانند؛ امّا گويى خداوند جايزه كسانى را كه در اخلاص خويش تا آخرين مرحله توان و قدرت مى كوشند، اين قرار داده كه باقى مانده راه را تنها با عنايت او بپويند و اين مخلِصان را مخلَص كند.(2)