آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

تاثیر اخلاق بر زندگی مادی در روايات اسلامى بازتاب گسترده اى دارد كه حاكى از تأثير عميق صفات اخلاقى در زندگى فردى و اجتماعى انسانها است. طبق آنچه در روایات اسلامی بیان شده است، رعایت اخلاق موجب افزایش روزی، عمر طولانی، آبادی شهرها و ثبات محبّت می گردد. در مقابل، سوء خلق در ايجاد نفرت اجتماعى و پراكندگى مردم و تنگى معيشت و سلب آرامش و آسايش نقش دارد.
 

تاثیر اخلاق بر زندگی مادی در روايات اسلامى بازتاب گسترده اى دارد كه حاكى از تأثير عميق صفات اخلاقى در زندگى فردى و اجتماعى انسانها است كه در ذيل به قسمتى از اين احاديث پرمعنى اشاره مى شود:
1 ـ در حديثى از اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى خوانيم: «فى سِعَةِ الاَْخْلاقِ كُنُوزُ الاَْرْزاقِ»؛ (گنجهاى روزيها، در اخلاق خوب و گسترده نهفته شده است!).(1)
2 ـ در حديث ديگر از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم: «حُسْنُ الْخُلْقِ يَزيدُ فِى الرِّزْقِ»؛ (حسن خلق، روزى را زياد مى كند!).(2)
3 ـ در حديث ديگرى از امام على(عليه السلام) درباره تأثير حسن اخلاق در جلب و جذب مردم به استحكام رابطه دوستى در ميان آنها چنين آمده است: «مَنْ حَسُنَ خُلْقُهُ كَثُرَ مُحِبُّوهُ وَآنَسَتِ النُّفُوسُ بِهِ»؛ (كسى كه اخلاقش نيكو باشد، دوستانش فراوان مى شوند و مردم به او انس مى گيرند).(3)
4 ـ باز در حديث ديگرى از امام ششم، امام صادق(عليه السلام) اين معنى با صراحت بيشترى آمده، مى فرمايد:«اِنَّ الْبِرَّ وَحُسْنَ الْخُلْقِ يَعْمُرانِ الدِّيارِ وَيَزيدانِ فِى الاَْعْمارِ»؛ (نيكوكارى و حسن اخلاق، خانه ها [و شهرها] را آباد و عمرها را زياد مى كند!).(4)
شك نيست كه عمران و آبادى در سايه اتّحاد و صميميّت و همكارى در ميان قشرهاى جامعه به وجود مى آيد، و آنچه باعث تحكيم اين امور شود، از عوامل مهمّ عمران و آبادى خواهد بود.
طول عمر نيز مولود آرامش فكر و آسودگى خيال و جلوگيرى از فقر و همكارى و همبستگى اجتماعى است و اين امور در سايه اخلاق به دست مى آيد.
5 ـ در همين رابطه، در حديثى از پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) آمده است كه فرمود: «حُسْنُ الْخُلْقِ يُثْبِتُ الْمَوَدَّةَ»؛ (اخلاق خوب پيوند محبّت و دوستى را محكم مى كند).(5)
و نيز در احاديث متعدّدى درباره تأثير سوء خلق در ايجاد نفرت اجتماعى و پراكندگى مردم، و تنگى معيشت و سلب آرامش و آسايش مطالب فراوانى آمده است؛ از جمله:
6 ـ در حديثى از امام على(عليه السلام) مى خوانيم: «مَنْ ساءَ خُلْقُهُ ضاقَ رِزْقُهُ»؛ (كسى كه اخلاقش بد باشد، روزى او تنگ مى شود!).(6)
7 ـ و نيز از همان حضرت آمده است كه فرمود: «مَنْ ساءَ خُلْقُهُ اَعْوَزَهُ الصَّديْقُ وَالَرَّفيْقُ»؛ (كسى كه بد اخلاق باشد دوستان و رفيقان او پراكنده مى شوند و او را رها مى كنند).(7)
8 ـ باز از همان حضرت آمده است: «سُوْءُ الْخُلْقِ نَكِدُ الْعَيْشِ وَعَذابُ النَّفْسِ»؛ (اخلاق بد موجب سختى و تنگى زندگى و ناراحتى روح و وجدان مى شود).(8)
9 ـ از اميرمؤمنان على(عليه السلام) پرسيدند: «مَنْ اَدْوَمُ النّاسِ غَمّاً؟»؛ (چه كسى غم و اندوهش از همه بيشتر است؟) «قال(عليه السلام): اَسْوَئُهُمْ خُلْقاً»؛ (فرمود: كسى كه از همه اخلاقش بدتر است!).(9)
10 ـ و بالاخره در حديثى مى خوانيم كه لقمان حكيم به فرزندش چنين نصيحت مى كرد: «اِيّاكَ وَالضَّجْرَ وَسُوْءَ الْخُلْقِ وَقِلَّةَ الصَّبْرِ فَلايَسْتَقيمُ عَلى هذِهِ الْخِصالِ صاحِبٌ»؛ (از بى حوصلگى و سوء خلق و كم صبرى بپرهيز كه با داشتن اين صفات بد، دوستى براى تو باقى نمى ماند!).(10)،(11)