آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

طبق برخی نقل ها مثل طبری و دیگران، حاکمان اصرار بر شستن پاها به جاى مسح داشتند و مردم را به آن وادار مى کردند. طـبـرى از حميد نقل كرده: موسى بن انس به وى گفت : اى ابو حمزه ، روزی از حجاج بن یوسف ثقفی در باره کیفیت وضو پرسیدیم. او گفت : صورت و دستهايتان را بشوييد و سر وپايتان را مسح كنيد. اما براى آدميزاده هيچ جا آلوده تر از پاها نيست ، كف پا و روى پا و دوطرف مچ پا را بشوييد... در اين هنگام انس گفت : خداوند راست گفت و حجاج دروغ گفت. خداوند مى فرماید: «سرها و پاهایتان را مسح کنید».

حاکمان اصرار بر شستن پاها به جاى مسح داشتند و مردم را به آن وادار مى کردند، چرا که زیر پاها کثیف بود و بخش عمده اى از مردم پابرهنه بودند، به نظرشان بهتر این آمد که به جاى مسح، پاها را بشویند. این نکته در برخى نقل ها آمده است، از جمله:
1ـ طـبـرى به سند خود از حميد نقل كرده است كه گفت : در حالى كه ما نزد انس بوديم موسى بن انس به وى گفت : اى ابو حمزه ، روزی حجاج بن یوسف ثقفی در اهواز بود. ما از او در باره کیفیت وضو پرسیدیم. او براى ما خـطـبـه ايـراد كـرد و گفت : صورت و دستهايتان را بشوييد و سر وپايتان را مسح كنيد. اما براى آدميزاده هيچ جا آلوده تر از پاها نيست ، كف پا و روى پا و دوطرف مچ پا را بشوييد... در اين هنگام انس گفت : خداوند راست گفت و حجاج دروغ گفت. خداوند مى فرماید: سرها و پاهایتان را مسح کنید، انس هرگاه پاهایش را مسح مى کشید، آنها را مرطوب مى کرد.(1)
2ـ از جمله آنچه دلالت مى کند که تبلیغات رسمى از شستن پشتیبانى مى کرد و معتقدان به مسح را مؤاخذه مى کرد و اینان همواره از اظهار عقاید خود بیمناک بودند و تنها در پنهانى به آن تصریح مى کردند، روایت احمد بن حنبل از ابى مالک اشعرى است که وى به قوم خود گفت: جمع شوید تا مثل پیامبر براى شما نماز بخوانم. چون گرد آمدند، گفت: آیا میان شما غریبه هست؟ گفتند: نه، تنها خواهرزاده ما هست. گفت: خواهرزاده خودى است. پس ظرفى طلبید که در آن آب بود. وضو گرفت، مضمضه و استنشاق کرد و صورت خود را سه بار شست، سه بار هم دست خود را شست، به سر و روى پاهایش مسح کشید، سپس نماز خواند.(2)(3)