آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گروهی از محدثان اسلامی، از پیامبر(ص) روایت کرده اند که فرمود: «زمین سجده گاه و مایه پاکیزگی برای من قرار داده شده است». بر این اساس خاک، سنگ، ریگ و گیاه آن، اصل در سجود است و بدون عذر موجه نباید از آن، تعدّی کرد. از سویی این مساله، یک حکم الهی برای پیروان آیین مقدس اسلام است و بدین ترتیب، مشروع بودن سجده بر زمین و اجزاء آن، ثابت می شود.در این رابطه از پیامبر(ص) نقل شده: «صُهیب هنگام سجود، از خاک پرهیز می کند»، حضرت فرمود: «صُهیب، صورت خود را بر خاک بگذار».
 

الف. گروهی از محدثان اسلامی، از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) چنین روایت کرده اند که فرمود: «جُعِلَت لِیَ الْاَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً؛ (زمین سجده گاه و مایه پاکیزگی برای من قرار داده شده است).(1)
از آنجا که این حدیث به طور متواتر در منابع شیعه و سنی نقل شده(2) و مورد قبول همه علماء مسلمان می باشد، به روشنی معلوم می گردد که سطح زمین، اعم از: خاک، سنگ، ریگ و گیاه آن، اصل در سجود است و بدون عذر موجه نباید از آن، تعدّی کرد. و نیز از واژه «جَعَلَ» که در اینجا به معنای تشریع و قانونگذاری است، به خوبی آشکار می شود که این مسئله، یک حکم الهی برای پیروان آیین مقدس اسلام است و بدین ترتیب، مشروع بودن سجده بر زمین و اجزاء آن، ثابت می شود.
ب. از پیامبر(صلی الله علیه و آله) چنین نقل شده است که: (روزی ) حضرت مشاهده کردند که «صُهیب» هنگام سجود، از خاک پرهیز می کند، فرمود: «تَرِّبْ وَجْهَکَ یا صُهَیْبُ»(3)؛ (صُهیب، صورت خود را بر خاک بگذار!)
ج. امّ سلمه (همسر پیامبر) از آن حضرت روایت می کند که فرمود: «تَرِّبْ وَجْهَکِ للَّهِ ِ»(4)؛ (صورت خود را برای خدا، بر خاک بگذار!)
از واژه "ترّب" در سخن پیامبر(صلی الله علیه و آله) دو نکته روشن می شود: یکی آنکه باید انسان به هنگام سجده، پیشانی خود را به روی «تراب» یعنی خاک بگذارد و دیگر آنکه کلمه "ترّب" (که از ماده «تراب» به معنای خاک است) صیغه امر است و فعل امر دلالت بر وجوب می کند.
د. پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله) به "معاذ" فرمود: «عَفِّرْ وَجْهَکَ فِی التُّرابِ»(5)؛ (صورت خود را بر خاک بگذار!)
ه . پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله) به شخصی به نام رباح فرمود: «یا رِباحُ تَرِّبْ»(6)؛ (ای رباح! پیشانی خود را بر خاک بگذار!)
و. پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله)فرمود: «هر گاه یکی از شما نماز گذارد، باید پیشانی و بینی خود را بر زمین نهد تا خضوع و تذلّل وی آشکار گردد.»(7)
از واژه «ترّب» و «عفّر» که صیغه امر است، استفاده می شود که هنگام سجده باید پیشانی را روی خاک گذاشت.(8)