پاسخ اجمالی:
بنى اُمیّه مقدّم شدن خطبه بر نماز را بدعت نهادند و دلیل آوردند که مردم وقتى نماز مى خوانند آنها را ترک مى کنند و براى خطبه نمى مانند؛ و این بدین خاطر بود که آنها على بن ابى طالب(ع) را لعن مى کردند، و از این رو مسلمانان فرار مى کردند.
پاسخ تفصیلی:
ابن حزم در «المحلّى» نوشته است(1) :
بنى اُمیّه مقدّم شدن خطبه بر نماز را بدعت نهادند و دلیل آوردند که مردم وقتى نماز مى خوانند آنها را ترک مى کنند و براى خطبه نمى مانند؛ و این بدین خاطر بود که آنها على بن ابى طالب(رضی الله عنه) را لعن مى کردند، و از این رو مسلمانان فرار مى کردند ، و حقّ داشتند، و چگونه حقّ نداشتند در حالى که نشستن براى استماع خطبه واجب نیست؟!
و شوکانى در «نیل الأوطار» نوشته است(2) :
در صحیح مسلم(3) طارق بن شهاب از ابوسعید روایت کرده که گفت : نخستین کسى که در روز عید خطبه را پیش از نماز خواند مروان بود . و در صحیح بخارى نیز این مطلب آمده است;
بخارى از ابو سعید خدرى روایت کرده که گفت: پیامبر(صلى الله علیه وآله) همواره در روز عید فطر و قربان زمانى که براى نمار بیرون مى رفت، ابتدا نماز مى گذارد و سپس (خطبه مى خواند) و مردم را موعظه مى کرد و همواره مردم بر این سنّت بودند تا اینکه روزى همراه مروان که در آن زمان والى مدینه بود، براى نماز عید خارج شدم. مروان مى خواست قبل از اینکه نماز بخواند، از منبر بالا برود، پس لباسش را کشیدم و او نیز مرا به کنارى زد و بالا رفت و قبل از نماز خطبه خواند به او گفتم: به خدا قسم (سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله)) را تغییر دادى! گفت اى ابا سعید آنچه که قبلا به آن آگاه بودى از بین رفت! پس گفتم بخدا قسم آنچه را که مى دانم (سنّت) بهتر است از آنچه که از آن اطلاعى ندارم (بدعت) پس مروان گفت: مردم بعد از نماز براى شنیدن سخنان ما نمى نشستند پس من خطبه را قبل از نماز قرار دادم.(4)
و گفته شده: نخستین کسى که این کار را کرد معاویه بود؛ چنانچه قاضى عیاض این مطلب را نقل کرده است . . . همچنین گفته شده : اوّلین کسى که این کار را کرد زیاد در بصره و در زمان خلافت معاویه بود؛ و ابن منذر از ابن سیرین نقل کرده است: نخستین کسى که این کار را کرد زیاد ابن أبیه در بصره بود؛ قابل ذکر است که: بین این دو نقل و روایت ابوسعید تضادّى نیست؛ زیرا مروان و زیاد هر دو گماشته معاویه بودند، و جمع بین این سه روایت اینگونه است که معاویه این کار را شروع کرد و عاملان وى از او پیروى کردند .
شافعى در کتاب «الاُمّ»(5) از طریق وهب بن کیسان نقل کرده است: «دیدم که ابن زبیر نماز را پیش از خطبه خواند. سپس گفت: «کلّ سنن رسول الله(صلى الله علیه وآله) قد غُیّرت حتّى الصلاة»؛ (همه سنّتهاى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) تغییر کرده است حتّى نماز) .(6)
بنى اُمیّه مقدّم شدن خطبه بر نماز را بدعت نهادند و دلیل آوردند که مردم وقتى نماز مى خوانند آنها را ترک مى کنند و براى خطبه نمى مانند؛ و این بدین خاطر بود که آنها على بن ابى طالب(رضی الله عنه) را لعن مى کردند، و از این رو مسلمانان فرار مى کردند ، و حقّ داشتند، و چگونه حقّ نداشتند در حالى که نشستن براى استماع خطبه واجب نیست؟!
و شوکانى در «نیل الأوطار» نوشته است(2) :
در صحیح مسلم(3) طارق بن شهاب از ابوسعید روایت کرده که گفت : نخستین کسى که در روز عید خطبه را پیش از نماز خواند مروان بود . و در صحیح بخارى نیز این مطلب آمده است;
بخارى از ابو سعید خدرى روایت کرده که گفت: پیامبر(صلى الله علیه وآله) همواره در روز عید فطر و قربان زمانى که براى نمار بیرون مى رفت، ابتدا نماز مى گذارد و سپس (خطبه مى خواند) و مردم را موعظه مى کرد و همواره مردم بر این سنّت بودند تا اینکه روزى همراه مروان که در آن زمان والى مدینه بود، براى نماز عید خارج شدم. مروان مى خواست قبل از اینکه نماز بخواند، از منبر بالا برود، پس لباسش را کشیدم و او نیز مرا به کنارى زد و بالا رفت و قبل از نماز خطبه خواند به او گفتم: به خدا قسم (سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله)) را تغییر دادى! گفت اى ابا سعید آنچه که قبلا به آن آگاه بودى از بین رفت! پس گفتم بخدا قسم آنچه را که مى دانم (سنّت) بهتر است از آنچه که از آن اطلاعى ندارم (بدعت) پس مروان گفت: مردم بعد از نماز براى شنیدن سخنان ما نمى نشستند پس من خطبه را قبل از نماز قرار دادم.(4)
و گفته شده: نخستین کسى که این کار را کرد معاویه بود؛ چنانچه قاضى عیاض این مطلب را نقل کرده است . . . همچنین گفته شده : اوّلین کسى که این کار را کرد زیاد در بصره و در زمان خلافت معاویه بود؛ و ابن منذر از ابن سیرین نقل کرده است: نخستین کسى که این کار را کرد زیاد ابن أبیه در بصره بود؛ قابل ذکر است که: بین این دو نقل و روایت ابوسعید تضادّى نیست؛ زیرا مروان و زیاد هر دو گماشته معاویه بودند، و جمع بین این سه روایت اینگونه است که معاویه این کار را شروع کرد و عاملان وى از او پیروى کردند .
شافعى در کتاب «الاُمّ»(5) از طریق وهب بن کیسان نقل کرده است: «دیدم که ابن زبیر نماز را پیش از خطبه خواند. سپس گفت: «کلّ سنن رسول الله(صلى الله علیه وآله) قد غُیّرت حتّى الصلاة»؛ (همه سنّتهاى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) تغییر کرده است حتّى نماز) .(6)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.