آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حافظ ابوعبدالله، محمّد بن عبدالله بن محمّد بن حمدویه بن نعیم ضَبّى طهمانى، معروف به حاکم نیشابورى و ابن بیّع، پیشواى اهل حدیث و مردى دانا و آگاه و دانشمند بود. حاکم فقيه شافعى و پيشواى اهل حديث است. فهرست مشايخ حديث او حدود هزار نفر را در بر مى گيرد. کتبى که حاکم در نگارش آنها يکتاست، عبارتند: معرفة علوم الحديث، تاريخ علماء نيسابور، المدخل إلى علم الصحيح، المستدرک على الصحيحين، ما تفرّد به کلّ واحد من الإمامين و  فضائل الإمام الشافعيّ. او سال 321 متولد و سال 405 در گذشت.

حافظ ابوعبدالله، محمّد بن عبدالله بن محمّد بن حمدویه بن نعیم ضَبّى طهمانى، معروف به حاکم نیشابورى و ابن بیّع، در عصر خویش، پیشواى اهل حدیث بود و کتابهایى به نگارش در آورد که پیش از وى، مانند این کتابها نوشته نشده بود.
حاکم مردى دانا و آگاه و دانشمند بود. وى فقه را از فقیه شافعى مذهب، ابوسهل محمّد بن سلیمان صعلوکى آموخت; سپس به عراق رفت و نزد ابوعلى بن ابى هریره فقیه، حدیث خواند. پس از آن به طلب حدیث پرداخت و در آن، سرآمد و پر آوازه شد و از افراد بسیارى، حدیث شنید. فهرست نام مشایخ حدیث او حدود هزار نفر را در بر مى گیرد. حاکم حتّى از کسانى که پس از او نیز ادامه حیات داده اند، روایت کرده است و این به سبب گستردگى روایت و پرشمارى مشایخ اوست. وى در علوم حدیث، نزدیک به هزار و پانصد کتاب نوشته است... .
امّا کتبى که حاکم در نگارش آنها یکتاست، عبارت اند از: «معرفة علوم الحدیث»، «تاریخ علماء نیسابور»، «المدخل إلى علم الصحیح»، «المستدرک على الصحیحین»، «ما تفرّد به کلّ واحد من الإمامین» و «فضائل الإمام الشافعیّ».
حاکم نیشابورى یک بار به عراق و دوبار به حجاز، سفر کرده است. دومین مسافرت او به حجاز در سال 360 بوده است. وى با حافظان متعدّد مناظره و با مشایخ گوناگون گفتگو کرده و احادیثى را از [ایشان اخذ کرده و] نوشته و با دارقطنى بحث و او را متقاعد کرده است. وى در سال 395 در نیشابور، عهده دار امر قضاوت شد.
حاکم در ماه ربیع الاوّل سال 321 در نیشابور، متولد شد و در روز سه شنبه، در ماه صفر سال 405 در همان شهر، در گذشت. خلیلى در کتاب «الإرشاد» سال مرگ وى را 403 نوشته است.(1).(2)