آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

علامه امینی نام 110 تن از صحابه ای که حدیث غدیر را نقل کرده اند ذکر کرده، و با توجه به شرایط تاریخی و موقعیت صدور این حدیث، تعداد راویان آن را تا صدها هزار تن تخمین می زند. از مهم ترین این راویان می توان به ابوذر، جابر بن عبدالله انصاری، ام سلمه، ابوهریره، حسان بن ثابت، زبیر بن عوام، سعد ابی وقاص، سلمان فارسی، عایشه، عبدالله بن عباس و... اشاره کرد.

علاّمه امینى(رحمه الله) در الغدیر(1) پس از جمع آورى اسامى 110 تن از بزرگان صحابه که حدیث غدیر را روایت نموده اند، مى فرماید(2): به اقتضاى طبیعت حال، تعداد این راویان باید چندین برابر باشد؛ زیرا اصحابى که این حدیث را شنیده و حفظ کرده اند، بیش از صد هزار نفر بوده اند. و طبیعتاً هنگام بازگشت از سفر براى دیگران هم بازگو کرده اند، چون عادت هر مسافرى نقل وقایع عجیبى است که در سفر شاهد آنها بوده است. و ما از باب اختصار، به ذکر 25 مورد از مواردى که مؤلّف نام برده، اکتفا مى کنیم(3):
1 ـ ابو هریره دوسى، متوفّاى (57 ـ 59 هـ ق).(4)
2 ـ اسماء بنت عُمیس خَثْعَمیّه. ابن عقده در «کتاب الولایة»(5) از او به سندى که آورده، روایت کرده است.
3 ـ اُمّ سَلَمه همسر پیامبر(صلى الله علیه وآله).(6)
4 ـ اُمّ هانى دختر ابو طالب.(7)
5 ـ ابو حمزه أنس بن مالک انصارى خزرجى، خادم پیامبر(صلى الله علیه وآله) متوفّاى (93 هـ ق).(8)
6 ـ جابر بن عبدالله انصارى، متوفّاى (73، 74، 78 هـ ق).(9)
7 ـ ابوذر جندب بن جناده غِفارى، متوفّاى (31).(10)
8 ـ حسان بن ثابت.(11)
9 ـ امام حسن مجتبى(علیه السلام) سبط رسول الله(صلى الله علیه وآله). «ابن عقده» در «کتاب الولایة»(12)، حدیث امام مجتبى(علیه السلام) را با اسنادى که آورده، و نیز«جِعَابى» در «النُخب» روایت کرده اند. «خوارزمى» هم ایشان را از راویان حدیث غدیر بر شمرده است.(13)
10 ـ سیّد الشهداء امام حسین(علیه السلام)، سبط رسول الله(صلى الله علیه وآله).(14)
11 ـ زبیر بن عوّام قریشى، متوفّاى (36 هـ ق). او یکى از ده نفر معروف به عَشَره مُبشَّره(15) است. «ابن مغازلى» همه آنها را از راویان حدیث غدیر شمرده است(16). و «جزرى» شافعى در «أسنى المطالب» هم او را از روات حدیث غدیر مى داند.(17)
12 ـ ابو اسحاق سعد ین ابی وقّاص ، متوفّاى (54، 55، 56، 58 هـ ق).(18)
13 ـ ابو عبدالله سلمان فارسى، متوفّاى (36، 37 هـ ق).(19)
14 ـ عایشه دختر ابوبکر، همسر پیامبر(صلى الله علیه وآله). ابن عقده در «حدیث الولایة»(20) از او حدیث غدیر را نقل کرده است.
15 ـ عبّاس بن عبدالمطّلب بن هاشم، عموى پیامبر(صلى الله علیه وآله)، متوفّاى (32 هـ ق).(21)
16 ـ عبدالله بن جعفر بن ابى طالب هاشمى، متوفّاى (80 هـ ق). ابن عقده حدیث غدیر را از او نقل کرده است. وى با همین حدیث علیه معاویه احتجاج مى نماید.(22)
17 ـ عبدالله بن عبّاس، متوفّاى (68 هـ ق).(23)
18 ـ ابو عبدالرحمن عبدالله بن عمر بن خطّاب عدوى، متوفّاى (72، 73 هـ ق).(24)
19 ـ ابو عبد الرحمن عبدالله بن مسعود هُذَلى، متوفّاى (32یا 33).(25)
20 ـ عثمان بن عفّان، متوفّاى (35 هـ ق). او یکى از «عشره مبشّره» است که «ابن مغازلى»(26) آن ها را به طُرُق خودش از جمله صد راوى حدیث غدیر شمرده است.
21 ـ امیر المؤمنین على بن ابى طالب(صلوات الله علیه).(27) شعر آن حضرت در غدیر مشهور است و آن را راویان ثقه نقل کرده اند.(28) و همچنین قضیّه احتجاج آن حضرت در روز «شورا» و «جمل» به حدیث غدیر، و نیز سوگند دادن ایشان به حدیث غدیر در روز «رحبه» آمده است.(29)
22 ـ عمر بن الخطّاب، کشته شده به سال (23 هـ ق).(30)
23 ـ عمرو عاص. (31) او یکى از شعراى غدیر است.(32) مردى از همدان به نام «بُرْد» با حدیث غدیر علیه وى احتجاج مى کند و نهایتاً عمرو عاص به این حدیث اعتراف مى نماید.(33)
24 ـ صدّیقه طاهره فاطمه، دخت گرامى پیامبر(صلى الله علیه وآله).(34)
25 ـ فاطمه دختر حمزة بن عبد المطّلب. «ابن عقده»(35) و نیز «منصور رازى» در کتاب «الغدیر» از او این حدیث را روایت کرده اند.(36)