آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام على(ع) در دو مرحله، وصى پیامبرگرامى(ص) بوده است: 1- مرحله تجهیز پیامبر(ص) و پرداخت بدهی های آن حضرت، که این وصایت مورد انکار کسی قرار نگرفته. 2- جانشینى از جانب پیامبر(ص) در مسائل مربوط به زعامت و سرپرستى مسلمین.

امام على(علیه السلام) در دو مرحله، وصى پیامبرگرامى(صلى الله علیه وآله) بوده است.
1. مرحله تجهیز: پیامبر(صلى الله علیه وآله) در روزهاى پایانى زندگانى خود که در بستر بیمارى افتاده بود، به على(علیه السلام) سفارش کرد که مراسم تغسیل و تکفین و دفن او را به عهده بگیرد و بدهى هاى او را بپردازد. لذا امیر مؤمنان(علیه السلام) پیش از انجام این اعمال، دست به هیچ کارى نزد. وصایت به این معنى را کسى انکار نکرده و همگان بر آن اتفاق نظر دارند.(1)
2. جانشینى از جانب پیامبر: پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مسائل مربوط به زعامت و سرپرستى مسلمین، على(علیه السلام) را خلیفه و جانشین خود قرار داد و اگر با دیده انصاف و بى طرفى و بدون تعصب بر مسأله بنگریم، خواهیم دید که خلافت و جانشینى امام على(علیه السلام) از جانب پیامبر(صلى الله علیه وآله)، در همان دوره نیز مسأله اى واضح و آشکار بود، تا آن جا که واژه «وصىّ» یکى از القاب امام به شمار مى رفت و این لقب در نظم و نثر آن زمان فراوان به چشم مى خورد.
مفسّران در تفسیر آیه «وَأَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الأَقْرَبین»(2) و محدثان در بیان شأن نزول آن، چنین نقل مى کنند: وقتى آیه یاد شده ـ که به پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمان مى دهد تا نزدیکان خود را به آیین اسلام دعوت کند ـ نازل گردید، پیامبر(صلى الله علیه وآله) از بزرگان بنى هاشم دعوت به عمل آورد و آیین خود را بر آن ها عرضه کرد. آنگاه فرمود: اى فرزندان عبدالمطّلب، من براى شما خوبى هاى دنیا و آخرت را آورده ام. خدایم مرا مأمور کرده که شماها را به آن دعوت کنم: «کدام از شما مرا در این امر یارى مى کند تا او وصىّ و جانشین من در میان شما باشد؟».
کسى دعوت پیامبر را پاسخ نگفت، جز علىّ که کوچک ترین آن ها بود. در این هنگام پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «او برادر و وصى و جانشین من در میان شماست، سخن او را بشنوید و اطاعتش کنید».
این حدیث، به «حدیث یوم الدار» معروف است و بسیارى از محدثان و سیره نگاران آن را نقل کرده اند.(3) دلائل مسأله وصایت امام به آنچه گفته شد منحصر نمى شود، بلکه حدیث «ثقلین»،«سفینه» و «غدیر» همگى گواه بر وصایت اوست که براى اختصار از ذکر آن ها خوددارى مى کنیم.
امیر مؤمنان در یکى از سخنان خود درباره «اهل بیت پیامبر» مى فرماید: «وَفیهِمُ الوَصیَّةُ وَالوِراثَة »؛ (پیامبر درباره آنان وصیت نموده و آنان وارثان پیامبر هستند).(4)، (5)