آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

فقهاى اهل تسنّن غالباً ـ جز عدّه کمى ـ انجام نماز را در پنج وقت واجب مى شمرند و تنها، در سفر یا در مواقع بارانى جمع میان دو نماز را جایز می دانند. در حالی که در منابع معروف، مانند؛ صحیح مسلم، بخارى، و... حدود سى روایت درباره جمع میان نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا بدون سفر، باران و یا خوف و ضرر نقل شده است. این روایات عمدتاً به پنج راوى معروف بر مى گردد: ابن عبّاس، جابر بن عبدالله انصارى، ابوایّوب انصارى، عبدالله بن عمر، ابوهریره.

 علماى تشیّع ـ به پیروى از مکتب اهل بیت (علیهم السلام) ـ عموماً اتّفاق نظر دارند که انجام نماز در سه وقت جایز است هر چند افضل و برتر انجام نماز در پنج وقت است.
ولى فقهاى اهل تسنّن غالباً ـ جز عدّه کمى ـ انجام نماز را در پنج وقت واجب مى شمرند، (تنها جمع میان نماز ظهر و عصر روز عرفه در عرفات و مغرب و عشاى شب عید قربان را در مشعر الحرام جایز مى دانند و بسیارى از آنان، در سفر یا در مواقع بارانى که آمد و رفت به مسجد براى نماز جماعت مشکل است نیز، جمع میان دو نماز را جایز شمرده اند).
از نظر فقهاى شیعه ـ همان گونه که گفته شد ـ در عین تأکید بر افضلیّت نماز در پنج وقت و جدا از هم، مسأله ترخیص و اجازه در انجام نمازها در سه وقت یک عطیّه الهى براى تسهیل در امر نماز و توسعه بر مردم محسوب مى شود، و آن را هم آهنگ با روح اسلام که « شریعت سمحة سهلة» است، مى دانند.
و تجربه نشان داده که تأکید بر نماز در پنج وقت، گاه سبب مى شود که اصل نماز به فراموشى سپرده شود و گروهى از مردم نماز را ترک کنند.
در منابع معروف مانند صحیح مسلم، بخارى، سنن ترمذى، موطّأ مالک، مسند احمد، سنن نسائى، مصنف عبدالرزاق و کتب دیگر، که همه از منابع مشهور و شناخته شده اهل سنّت است، حدود سى روایت درباره جمع میان نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا بدون سفر و مطر (باران) و خوف ضرر نقل شده است. این روایات عمدتاً به پنج راوى معروف بر مى گردد:
1ـ ابن عبّاس
2ـ جابر بن عبدالله انصارى
3ـ ابوایّوب انصارى
4ـ عبدالله بن عمر
5ـ ابوهریره
تقریباً در تمام احادیثى که در کتب معروف و منابع درجه اوّل اهل سنّت نقل شده و سند آنها به جمعى از بزرگان صحابه مى رسد، روى دو نکته تأکید شده است:
نخست این که رسول خد (صلى الله علیه وآله) جمع میان دو نماز را در حالى انجام داد که مشکل خاصّى مانند باران یا سفر، یا ترس از دشمن، وجود نداشت.
دیگر این که هدف آن حضرت « توسعه بر امّت» و « رفع عسر و حرج» بوده است.
آیا با این حال سزاوار است بعضى اشکال تراشى کنند و بگویند این جمع ها مربوط به موارد اضطرارى بوده است؟ چرا چشم خود را روى حقایق ببندیم، و پیش داورى هاى خود را بر سخنان صریح رسول خد (صلى الله علیه وآله) مقدّم بشمریم؟!
خدا و رسولش بخشیده اند، ولى متأسّفانه متعصّبان امّت نمى بخشند! آخر چرا؟!
چرا نمى خواهند جوانان مسلمان، در هر حال و در همه جا، در داخل کشورهاى اسلامى و خارج آن، در دانشگاه و در ادارات و کارخانه ها، به مهمترین وظیفه اسلامى (نمازهاى یومیّه) عمل کنند؟
ما معتقدیم اسلام براى هر زمان و هر مکان تا پایان دنیاست.
به یقین پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) با نظر وسیعش همه مسلمین جهان را در تمام اعصار و قرون مى دیده و مى دانسته، اگر بخواهد همه را مقیّد به نماز در پنج وقت کند، گروهى تارک الصلوة خواهند شد (همان گونه که امروز چنین مى بینیم) به همین جهت بر امّت خود منّت نهاد و کار را وسعت بخشید تا همگان در هر زمان و هر مکان بتوانند به آسانى نمازهاى روزانه را انجام دهند. (1)