آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ویژگی ممتاز قرآن در مقایسه با سخن شاعران و سخن پردازان در این نکته است که شعرا برای زیبایی کلام خود از مبالغه های دروغ استفاده می کردند. اما قرآن با تمام زیبایی و ظرافتی که در الفاظ و معانی قرآن وجود دارد از هرگونه تخیّل و استعارات خیالی و مبالغه دروغ خالی است. از این رو شاعران توانمندی به وسیله جاذبه قرآن به اسلام گرایش پیدا کردند.

در ميان شعرا و سخن پردازان، اين نكته معروف است كه در بسيارى از موارد، براى زيبائى بيان بايد از مبالغه هاى دروغ استفاده كرد و مثلا به خاطر گرد و غبارى كه از سمّ ستوران لشكر، در بيابان برپا مى شود، طبقات هفتگانه زمين را شش، و طبقات هفت گانه آسمان را هشت كرد! و يا نه كرسى فلك را زير پاى گذارد، تا به بلنداى ركاب قزل ارسلان رسيد! و دل را درياى خون، و اشك چشم را رود جيحون ساخت، تا آنجا كه گفته اند:
در شعر مپيچ و در فن او *** كه از اكذب او است احسن او!
و به اين ترتيب زيباترين شعرها، دروغ آميزترين آنها است.
تعبير قرآن درباره شعرا كه مى گويد: «أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَاد يَهِيمُونَ»؛ (آيا نديدى آنها در هر وادى سرگردانند؟) ظاهراً اشاره به همين معنا است كه غالباً غرق پندارها و تشبيهات شاعرانه خويش اند!(1)
ولى هنگامى كه ما به قرآن مراجعه مى كنيم، در هيچ موردى مبالغه دروغ آميز نمى بينيم، و با تمام زيبايى و ظرافتى كه در الفاظ و معانى وجود دارد همگى بيانگر حقايق است؛ و اين كه مشاهده مى كنيم قرآن در آيات متعدّدى تهمت شاعر بودن را از پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) و تهمت شعر را از قرآن نفى مى كند نيز به همين دليل است.(2)
آرى! با اين كه قرآن عارى از تخيّل هاى شاعرانه و مبالغه ها و اغراق هاى دور از حقيقت شعرى، و تشبيهات و استعارات خيالى است و چيزى جز بيان حقايق (آن هم بطور جدى و قطعى) ندارد، در عين حال آن چنان شيرين و جذّاب است كه حتّى دور افتادگان از اسلام بلكه مخالفان پيامبر(صلى الله عليه وآله) را به خود جذب مى كرد.
جالب اين كه تاريخ مى گويد: بسيارى از شعراى نامدار عرب هنگامى كه خود را در برابر فصاحت قرآن ديدند، از جان و دل اسلام را پذيرا شدند.
از جمله شاعر توانمندى كه در قلمرو جاذبه قرآن مسلمان شد لبيد بود كه شعرش در زمان جاهليت به عنوان يكى از معلّقات سبع (هفت قطعه شعر معروفى كه به عنوان اشعار برگزيده عرب انتخاب و بر ديوار كعبه آويزان شده بود) به شمار مى آمد، مسلمان شد.
حسان بن ثابت نيز از شعراى ثروتمندى بود كه به خاطر جاذبه قرآن مسلمان شد.
خنساء شاعره نقّاد عرب، و اعشى ادباى كم نظيرى بودند كه به اسلام گرايش پيدا كردند، و از جاذبه قرآن بهره ها گرفتند.(3)، (4)