آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

با توجه به آيات ناسخ و منسوخ در قرآن در مي یابيم که: آيات منسوخه همراه قرائنى است كه نشان مى دهد عمر محتواى آنها كوتاه است و روزى پايان مى گيرد. يعنى نشانه هاى نسخ در خود آنها وجود دارد با توجه به اين نكته نه تنها تضادى نيست؛ بلكه همواره يك نوع هماهنگى در ميان آنها وجود دارد.
مثلا اگر ما بخواهيم يك برنامه درسى براى مقاطع مختلف بنويسيم تا افراد مورد تعليم وتربيت را از مراحل مختلف بگذرانيم و به مرحله نهايى برسانيم، هرگز دگرگون شدن برنامه ها در مقاطع مختلف با توجه به قرائتى كه در متن برنامه ها وجود دارد به عنوان تضاد و تناقض شناخته نخواهد شد؛ بلكه به عكس يك نوع هماهنگى در ميان آنها وجود دارد.
از آنچه در بالا گفته شد پاسخ سؤال مشابهى كه در مورد آيات عام و خاص يا مطلق و مقيد مطرح مى شود نيز روشن گرديد؛ زيرا جمع ميان عام و خاص از طريق تخصيص و همچنين جمع ميان مطلق و مقيد، يك جمع شناخته شده عرفى است و هرگز تناقض محسوب نمى شود.
مثلا اگر حكومتى در يك كشور اعلام كند كه صادرات مطلقاً آزاد است و سپس براى آن استثناهايى در نظر بگيرد؛ وجود اين استثناها دليل بر تضاد نيست مخصوصاً اگر اين كار به صورت يك سنّت و روش در آيد كه حكم عام را بگويند و سپس خاص و قيد آن را بياورند؛ بخصوص اين كه معمولا حكمى بدون استثناء وجود ندارد.(1)