آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حاکم نیشابوری از ابو ایوب انصاری نقل می کند که: پیامبر اکرم(ص) به علی(ع) دستور داد که با سه گروه «ناکثین» و «قاسطین» و «مارقین» پیکار کند. همین معنا در «تلخیص المستدرک ذهبى» نیز آمده و در کتاب «اُسْدُ الْغابَة» نیز دو روایت به همین مضمون در شرح حال على(ع) آمده است. و این پاسخى است به ناآگاهانى که به جنگ هاى دوران خلافت على(ع) خرده مى گیرند.

امام علی(علیه السلام) در ادامه سخنی که درباره بیعت با ایشان در خطبه شقشقیه آمده است می فرماید: (هنگامى که قیام به امر خلافت کردم جمعى پیمان خود را شکستند و گروهى [به بهانه هاى واهى سر از اطاعتم پیچیدند و] از دین خدا بیرون پریدند و دسته دیگرى راه ظلم و طغیان را پیش گرفتند و از اطاعت حقّ برتافتند)؛ «فَلَمّا نَهَضْتُ بِالاَمْرِ نَکَثَتْ طائِفَة، وَ مَرَقَتْ(1) اُخْرى، وَ قَسَطَ(2) آخَرُونَ».
قابل توجّه این که: این تعبیرات دربارۀ این سه گروه - طبق مدارک معروف اسلامی - از قبل، در حدیث پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلّم) با صراحت پیش بینی شده، «حاکم نیشابوری» در «مستدرک الصّحیحین» از «ابو ایوب انصاری» نقل می کند که گفت: «امر رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلّم) علیّ بن ابی طالب بقتال الناکثین و القاسطین و المارقین»؛ (پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلّم) به علی دستور داد که با سه گروه «ناکثین» و «قاسطین» و «مارقین» پیکار کند). (3)
همین معنا در «تلخیص المستدرک ذهبى» نیز آمده است. (4)
در کتاب «اُسْدُ الْغابَة» نیز دو روایت به همین مضمون در شرح حال على(علیه السلام) آمده است. (5)
در «تاریخ بغداد» این معنا به صورت مشروح ترى دیده مى شود که «ابو ایّوب» مى گوید: «رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) به ما امر فرمود که با سه گروه، در خدمت على(علیه السلام) پیکار کنیم: «ناکثین» و «قاسطین» و «مارقین». امّا «ناکثین»: با آنها پیکار کردیم، آنها ـ اهل جمل ـ «طلحه» و «زبیر» بودند و امّا «قاسطین»: همین است که ما از سوى آنها باز مى گردیم یعنى «معاویه» و «عمروبن عاص» (این سخن را هنگام بازگشت از صفّین گفت) و امّا «مارقین»: آنها «اهل نهروان» هستند، به خدا سوگند نمى دانم آنان در کجایند ولى به هر حال با آنها باید پیکار کنیم. (6)
این پاسخى است دندان شکن به ناآگاهانى که گاه به جنگهاى دوران خلافت على(علیه السلام) خرده مى گیرند. (7)