آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

وقتی آیه نخست نازل شد و مسلمانان از مجالست با کفار نهی شدند، جمعى از مسلمانان گفتند: اگر بخواهیم به این دستور عمل کنیم باید هرگز به مسجد الحرام نرویم و طواف خانه خدا را نکنیم. در این موقع آیه دوم نازل شد و دستور داد: در این گونه مواقع به ارشاد و راهنمائى آنها بپردازند.

در آیات (68 ـ 69) سوره «انعام» می خوانیم: «وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذینَ یَخُوضُونَ فی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّى یَخُوضُوا فی حَدیث غَیْرِهِ وَ إِمّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرى مَعَ الْقَوْمِ الظّالِمینَ * وَ ما عَلَى الَّذینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْء وَ لکِنْ ذِکْرى لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ»؛ (هر گاه کسانى را دیدى که آیات ما را استهزاء مى کنند، از آنها روى بگردان تا به سخن دیگرى بپردازند. و اگر شیطان از یاد تو ببرد، هرگز پس از یاد آمدن با این جمعیت ستمگر منشین! * و [اگر] افراد با تقوا [براى ارشاد و اندرز با آنها بنشینند،] چیزى از حساب [و گناه] آنها بر ایشان نیست؛ ولى [باید تنها] براى یادآورى آنها باشد، شاید [بشنوند و] تقوا پیشه کنند).
شأن نزول:
در «تفسیر مجمع البیان» از امام باقر(علیه السلام) نقل شده: چون آیه نخست نازل گردید و مسلمانان از مجالست با کفار و استهزاءکنندگان آیات الهى، نهى شدند جمعى از مسلمانان گفتند: اگر بخواهیم در همه جا به این دستور عمل کنیم باید هرگز به «مسجد الحرام» نرویم و طواف خانه خدا را نکنیم (زیرا آنها در گوشه و کنار مسجد پراکنده اند و به سخنان باطل پیرامون آیات الهى مشغولند و در هر گوشه اى از مسجد الحرام ما مختصر توقفى کنیم ممکن است سخنان آنها به گوش ما برسد).
در این موقع آیه دوم نازل شد و به مسلمانان دستور داد: در این گونه مواقع آنها را نصیحت کنند و تا آنجا که در قدرت دارند به ارشاد و راهنمائى آنها بپردازند.(1)
ذکر شأن نزول براى آیه فوق با نازل شدن تمام سوره با هم منافات ندارد؛ زیرا ممکن است حوادث مختلفى در زندگى مسلمانان رخ دهد، سپس سوره اى یک جا نازل شود و هر چند آیه اى از آن ناظر به قسمتى از آن حوادث بوده باشد.(2)