آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

یکى از بت پرستان مکّه مسلمانى را به جرم گرایش به اسلام مدت ها شکنجه مى داد، پس از هجرت ، او نیز به مدینه هجرت کرد و مسلمانان شد .آ ن فرد روزى در اطراف مدینه با شکنجه دهنده خود رو به رو شد، از فرصت استفاده کرده و بدون توجه به اینکه توبه کرده، او را به قتل رساند. آيه نازل شد و حكم قتلى را كه از روى خطا واقع شده بيان كرد.

در آیه (92) سوره «نساء» می خوانیم: «وَ ما کانَ لِمُؤْمِن أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاّ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْریرُ رَقَبَة مُؤْمِنَة وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى أَهْلِهِ إِلاّ أَنْ یَصَّدَّقُوا فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْم عَدُوّ لَکُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْریرُ رَقَبَة مُؤْمِنَة وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْم بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ میثاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى أَهْلِهِ وَ تَحْریرُ رَقَبَة مُؤْمِنَة فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللّهِ وَ کانَ اللّهُ عَلیماً حَکیماً»؛ (هیچ فرد با ایمانى مجاز نیست که مؤمنى را به قتل برساند، مگر این که این کار از روى خطا و اشتباه از او سر زند؛ و [در عین حال] کسى که مؤمنى را از روى خطا به قتل رساند باید یک برده مؤمن را آزاد کند و خون بهائى به کسان او بپردازد؛ مگر این که آنها خون بها را ببخشند. و اگر مقتول، از گروهى باشد که دشمنان شما هستند [و کافرند] ولى مقتول با ایمان بوده، [تنها] باید یک برده مؤمن را آزاد کند [و پرداختن خون بها لازم نیست]. و اگر از جمعیتى باشد که میان شما و آنها پیمانى بر قرار است، باید خون بهاى او را به کسان او بپردازد، و یک برده مؤمن [نیز] آزاد کند. و آن کس که دسترسى [به آزاد کردن برده] ندارد، دو ماه پى در پى روزه مى گیرد. این [یک نوع تخفیف، و] توبه الهى است. و خداوند، دانا و حکیم است).
شأن نزول:
یکى از بت پرستان «مکّه» به نام «حارث بن یزید» با دستیارى «ابوجهل» مسلمانى را به نام «عیاش بن ابى ربیعه» به جرم گرایش به اسلام مدت ها شکنجه مى داد، پس از هجرت مسلمانان به «مدینه»، «عیاش» نیز به «مدینه» هجرت کرد و در شمار مسلمانان قرار گرفت.
اتفاقاً روزى در یکى از محله هاى اطراف «مدینه» با شکنجه دهنده خود «حارث بن یزید» رو به رو شد، از فرصت استفاده کرده او را به قتل رسانید، به گمان این که: دشمنى را از پاى در آورده است، در حالى که توجه نداشت «حارث» توبه کرده و مسلمان شده است و به سوى پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى رود، جریان را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) عرض کردند، آیه نازل شد و حکم قتلى را که از روى اشتباه و خطا واقع شده را بیان کرد.(1)، (2)