آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

پیامبر(ص) جعفر بن ابیطالب را با گروهی به سوی نجاشی فرستاد تا او را دعوت به اسلام کند. در بازگشت، تعدادی از مردم حبشه همراه جعفرعازم مدینه شدند تا اسلام خود را بر پیامبر(ص) عرضه کنند. افرادی از اهل کتاب که ایمان نیاوده بودند، وقتی آیه «أُولئک یؤتون أجرهم مرّتین بما صبروا» را شنیدند، به مسلمانان گفتند: اگر کسی به کتاب ما و شما ایمان بیاورد دو ثواب دارد ولی کسی که به کتاب ما تنها ایمان داشته باشد یک ثواب دارد همانند پاداش شما، پس شما فضیلتی بر ما ندارید. آیات فوق نازل شد و به آنها پاسخ داد.

در آیات (28 ـ 29) سوره «حدید» می خوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ * لِئَلاّ یَعْلَمَ أَهْلُ الْکِتابِ أَلاّ یَقْدِرُونَ عَلى شَىْء مِنْ فَضْلِ اللّهِ وَ أَنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! تقواى الهى پیشه کنید و به رسولش ایمان بیاورید تا دو سهم از رحمتش به شما ببخشد و براى شما نورى قرار دهد که با آن [در میان مردم و در مسیر زندگى خود] راه بروید و گناهان شما را ببخشد؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است. * تا اهل کتاب بدانند که قادر بر چیزى از فضل خدا نیستند، و تمام فضل [و رحمت] به دست اوست، به هر کس بخواهد آن را مى بخشد; و خداوند داراى فضل عظیم است).
شأن نزول:
بسیارى از مفسران، براى آیات فوق، شأن نزولى نقل کرده اند که خلاصه اش چنین است:
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) «جعفر بن ابیطالب» را با هفتاد نفر به سوى «نجاشى» (به حبشه) فرستاد، او بر «نجاشى» وارد شد، وى را دعوت به اسلام کرد، و اجابت نمود و ایمان آورد، به هنگام بازگشت از «حبشه»، چهل تن از اهل آن کشور که ایمان آورده بودند، به «جعفر» گفتند: به ما اجازه ده که خدمت این پیامبر(صلى الله علیه وآله) برسیم و اسلام خود را بر او عرضه بداریم، همراه «جعفر» به «مدینه» آمدند، هنگامى که فقر مالى مسلمان ها را مشاهده کردند، به رسول خدا(صلى الله علیه وآله) عرض کردند: ما اموال فراوانى در دیار خود داریم، اگر اجازه فرمائید به کشور خود باز گردیم، اموال خود را همراه بیاوریم و با مسلمانان تقسیم کنیم، پیامبر(صلى الله علیه وآله) اجازه فرمود، رفتند، اموال خود را آوردند، و میان خود و مسلمین تقسیم کردند، در این هنگام آیه «الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ یُؤْمِنُونَ...»(1) نازل گردید و از آنها تمجید کرد.
افرادى از اهل کتاب که ایمان نیاورده بودند، هنگامى که این جمله را که در ذیل آیات فوق (آیات سوره قصص) است شنیدند: «أُولئِکَ یُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَیْنِ بِما صَبَرُوا»؛ (آنها پاداش خود را به خاطر صبر و استقامتشان دوبار دریافت مى دارند) در برابر مسلمانان ایستاده گفتند: اى مسلمانان کسانى که به کتاب شما و کتاب ما ایمان بیاورند دو پاداش دارند، بنابراین کسى که تنها به کتاب ما ایمان داشته باشد یک پاداش دارد، همانند پاداش شما! پس به اعتراف خودتان شما فضیلتى بر ما ندارید! اینجا بود که آیات فوق «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّه» نازل شد، و اعلام داشت که مسلمانان نیز دو پاداش دارند، علاوه بر نور الهى و مغفرت، و سپس افزود: «اهل کتاب بدانند آنها توانائى بر به دست آوردن چیزى از فضل و رحمت الهى ندارند»!(2)، (3)