آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این آیه در پاسخ به ام سلمه نازل شد که از پیامبر(ص) درباره موقعیت اجتماعی زنان و اینکه چرا جهاد نمی کنند و ارث آنها نصف مردان است؟ سؤال کرد. یا اینکه بعد از نزول آیه ارث، جمعی از مردان گفتند: کاش اجر ما مثل سهم ارث ما بود و جمعی از زنان هم گفتند: کاش مجازات ما مثل سهم ارث ما بود. آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ داد.

در آیه (32) سوره «نساء» می خوانیم: «وَ لاتَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلى بَعْض لِلرِّجالِ نَصیبٌ مِمَّا اکْتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نَصیبٌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ وَ سْئَلُوا اللّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللّهَ کانَ بِکُلِّ شَیْء عَلیماً»؛ (برترى هائى را که خداوند براى بعضى از شما بر بعضى دیگر قرار داده آرزو نکنید! [این تفاوت هاى طبیعى و حقوقى، براى حفظ نظام زندگى شما است. ولى با این حال] مردان نصیبى از آنچه به دست مى آورند دارند، و زنان نیز نصیبى؛ [و نباید حقوق هیچ یک پایمال گردد] و از فضل [و رحمت و برکت] خدا، [براى رفع تنگناها] طلب کنید! وخداوند به هر چیز داناست).
شأن نزول:
مفسّر معروف «طبرسى» در «مجمع البیان» نقل مى کند: امّ سلمه (یکى از همسران پیامبر) به پیامبر(صلى الله علیه وآله) عرض کرد: چرا مردان به جهاد مى روند و زنان جهاد نمى کنند؟
چرا براى ما نصف میراث آنها مقرر شده؟
اى کاش ما هم مرد بودیم و همانند آنها به جهاد مى رفتیم، و موقعیت اجتماعى آنها را داشتیم.
آیه فوق نازل گردید و به این سؤالات و مانند آن پاسخ گفت.(1)
و در «تفسیر المنار» مى خوانیم: جمعى از مردان مسلمان، هنگامى که آیه ارث نازل شد و سهم مردان را دو برابر زنان ذکر کرد، گفتند:
اى کاش! اجر و پاداش معنوى ما نسبت به آنها نیز چنین بود!
و جمعى از زنان نیز گفتند: اى کاش! مجازات و کیفرهاى ما نصف مجازات مردان بود، همان طور که سهم ارث ما نیمى از ارث آنها است!
آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ گفت.(2)
همین شأن نزول در «تفسیر فى ظلال» و «روح المعانى» با تفاوت مختصرى ذکر شده است.(3)