آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

یکى از انصار به نام «حارث بن سوید» دستش به خون بى گناهى آلوده گشت، از ترس مجازات، به همراه يازده يارش از اسلام برگشت و به«مکّه» فرار کرد. در آنجا پشيمان شد و از راه توبه پرسيد؛ آيات فوق نازل و قبولى توبه او را با شرايط خاصى اعلام داشت از آن جمع تنها وي توبه نمود و تا آخر به اسلام وفادار ماند.  
 

در آیات (86 ـ 89) سوره «آل عمران» می خوانیم: «کَیْفَ یَهْدِی اللّهُ قَوْماً کَفَرُوا بَعْدَ إیمانِهِمْ وَ شَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَ جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ اللّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّالِمینَ * أُولئِکَ جَزاؤُهُمْ أَنَّ عَلَیْهِمْ لَعْنَةَ اللّهِ وَ الْمَلائِکَةِ وَ النّاسِ أَجْمَعینَ * خالِدینَ فیها لا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ یُنْظَرُونَ * إِلاَّ الَّذینَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ»؛ (چگونه خداوند جمعیتى را هدایت مى کند که بعد از ایمان و گواهى به حقانیت رسول و آمدن نشانه هاى روشن براى آنها، کافر شدند؟! و خدا، جمعیت ستمکاران را هدایت نخواهد کرد! * کیفر آنها، این است که لعن [و طرد] خداوند و فرشتگان و مردم همگى بر آنهاست. * همواره در این لعن [و طرد و نفرین] مى مانند؛ مجازاتشان تخفیف نمى یابد؛ و به آنها مهلت داده نمى شود. * مگر کسانى که پس از آن، توبه کنند و اصلاح نمایند؛[و در مقام جبران گناهان گذشته برآیند؛] زیرا خداوند، آمرزنده و بخشنده است).
شأن نزول:
یکى از انصار (مسلمانان مدینه) به نام «حارث بن سوید» دستش به خون بى گناهى به نام «محذر بن زیاد» آلوده گشت، از ترس مجازات، از اسلام برگشت و به «مکّه» فرار کرد (و یازده نفر از پیروان او که مسلمان شده بودند نیز مرتد شدند) پس از ورود به «مکّه» از کار خود سخت پشیمان گشت، و در اندیشه فرو رفت که در برابر این جریان چه کند؟
بالاخره فکرش به اینجا رسید که یک نفر را به سوى خویشان خود به «مدینه» بفرستد تا از پیغمبر(صلى الله علیه وآله) سؤال کنند:
آیا براى او راه بازگشتى وجود دارد یا نه؟
آیات فوق نازل شد، و قبولى توبه او را با شرایط خاصى اعلام داشت. «حارث بن سوید» خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسید و مجدداً اسلام آورد و تا آخرین نفس به اسلام وفادار ماند (ولى یازده نفر دیگر از پیروان او که از اسلام برگشته بودند به حال خود باقى ماندند).(1)
در «تفسیر درّ المنثور» و بعضى تفاسیر دیگر، شأن نزول هاى دیگرى براى آیات فوق نقل شده که تفاوت هاى زیادى با آنچه نقل کردیم ندارد.(2)، (3)