آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در سوره نباء، درباره ی بعضی از وقایع قیامت سخن گفته شده است، از جمله: دو حادثه عظیم به عنوان «نفخ صور»؛ (دمیدن در شیپور) واقع مى شود، در حادثه اول، نظام جهان هستى به هم مى ریزد و تمام اهل زمین و همه کسانى که در آسمان ها هستند مى میرند، و در حادثه دوم، جهان نوسازى مى شود و مردگان به حیات جدید باز مى گردند و رستاخیز بزرگ انجام مى گیرد. سپس آسمان گشوده مى شود و به صورت درهاى متعددى در مى آید.

براى پاسخ به این سؤال مى توان به آیات 18 ـ 20 سوره «نبأ» اشاره نمود، که مى فرماید: (همان روزى که در صور دمیده مى شود، و شما فوج فوج وارد محشر مى شوید)؛ «یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً».
از آیات قرآن به خوبى استفاده مى شود که: دو حادثه عظیم به عنوان «نفخ صور» واقع مى شود، در حادثه اول، نظام جهان هستى به هم مى ریزد و تمام اهل زمین و همه کسانى که در آسمان ها هستند مى میرند، و در حادثه دوم، جهان نوسازى مى شود و مردگان به حیات جدید باز مى گردند و رستاخیز بزرگ انجام مى گیرد.
«نَفْخ» به معنى «دمیدن» و «صور» به معنى «شیپور» است که معمولاً آن را براى توقف قافله و لشکر، یا براى حرکت آن به صدا در مى آورند، و اهل قافله و لشکریان از آهنگ مختلف این دو صدا مى فهمند که باید توقف کنند، یا حرکت نمایند.
این تعبیر، کنایه لطیف و زیبائى از آن دو حادثه عظیم است، و آنچه در آیه بالا آمده، اشاره به «نفخ صور دوم» است که «نفخه حیات و زندگى مجدد و رستاخیز» مى باشد. (1)
و به دنبال آن مى افزاید: (آسمان گشوده مى شود و به صورت درهاى متعددى در مى آید)؛ «وَ فُتِحَتِ السَّماءُ فَکانَتْ أَبْواباً».
منظور از این «درها» چیست؟ و گشوده شدن چه مفهومى دارد؟
بعضى گفته اند: منظور این است که درهاى عالم «غیب» به عالم «شهود» گشوده مى شود، حجاب ها کنار مى رود، و عالم فرشتگان به عالم انسان راه مى یابد. (2)
ولى جمعى این آیه را اشاره به چیزى دانسته اند که در آیات دیگر قرآن آمده که مى گوید: (در آستانه قیامت آسمان شکافته مى شود)؛ «إِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ»، (3) و در جاى دیگر همین معنى را به تعبیر دیگرى بیان فرمود: «إِذَا السَّماءُ انْفَطَرَتْ». (4)
در حقیقت، آن قدر در کرات آسمانى شکاف ها ظاهر مى شود که گوئى سرتاسر آن تبدیل به درهائى شده است.
این احتمال نیز وجود دارد که انسان در شرائط موجود در دنیا قادر به حرکت در آسمان ها نیست، و اگر هم براى او امکان داشته باشد، بسیار محدود است، گوئى شرائط موجود تمام درهاى آسمان را به روى او بسته، ولى در قیامت انسان از کره خاکى آزاد مى شود و درهاى سفر به آسمان ها به روى او گشوده و شرائط آن فراهم مى گردد.
به تعبیر دیگر: در آن روز، نخست آسمان ها از هم متلاشى مى شوند و به دنبال آن طبق آیه 48 سوره «ابراهیم» آسمان هائى نوین و زمینى نو جاى آن را مى گیرد: «یَوْمَ تُبَدَّلُ الاْ َرْضُ غَیْرَ الاْ َرْضِ وَ السَّماواتُ» و در این حال درهاى آسمان ها به روى زمینیان گشوده مى شود و راه آسمان ها به روى انسان باز مى گردد، بهشتیان به سوى بهشت مى روند، و درهاى بهشت به روى آنها گشوده خواهد شد: «حَتّى إِذا جاؤُها وَ فُتِحَتْ أَبْوابُها وَ قالَ لَهُمْ خَزَنَتُها سَلامٌ عَلَیْکُمْ»؛ (تا زمانى که بهشتیان به سوى بهشت مى آیند و درهاى آن گشوده مى شود: و خازنان بهشت به آنها مى گویند درود بر شما». (5)
و در همین جا است که: (فرشتگان از هر درى بر آنها وارد مى شوند و تبریک و تهنیت مى گویند)؛ «وَ الْمَلائِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ باب». (6)
و درهاى دوزخ نیز به روى کافران گشوده مى شود: «وَ سِیقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ زُمَراً حَتّى إِذا جاؤُها فُتِحَتْ أَبْوابُها». (7)
و به این ترتیب، انسان در عرصه اى قدم مى گذارد که پهنایش به پهناى زمین و آسمان کنونى است: «وَ جَنَّة عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الاْ َرْضُ». (8)
و بالاخره در آخرین آیه مورد بحث، وضع کوه ها را در قیامت منعکس کرده مى فرماید: (کوه ها به حرکت در آورده مى شود و سرانجام سرابى مى گردد)؛ «وَ سُیِّرَتِ الْجِبالُ فَکانَتْ سَراباً». (9)