آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در این آیات، نخست سوره ماعون  پیامبر(ص) را مخاطب قرار داده و آثار شوم انکار معاد را بازگو کرده و می فرماید: «آیا دیدى کسى را که روز جزا را پیوسته انکار مى کند؟» . سپس می فرماید: «او همان کسى است که یتیم را با خشونت مى راند. و از نماز گذارانی است که نماز خود را به دست فراموشى مى سپرند. آنها کسانى هستند که پیوسته ریا مى کنند و دیگران را از ضروریات زندگى منع مى کنند».

پاسخ این سؤال در آیات 1 ـ 7 سوره «ماعون» آمده است. خداى متعال در این آیات، نخست پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) را مخاطب قرار داده و اثرات شوم انکار روز جزا در اعمال منکران را بازگو مى کند.
(آیا دیدى کسى را که روز جزا را پیوسته انکار مى کند؟!)؛ «أَرَأَیْتَ الَّذى یُکَذِّبُ بِالدّین».
سپس بى آنکه در انتظار پاسخ این سؤال بماند، مى افزاید:
(او همان کسى است که یتیم را با خشونت مى راند!)؛ «فَذلِکَ الَّذى یَدُعُّ الْیَتِیمَ».
(و دیگران را به اطعام مسکین و مستمند تشویق نمى کند)؛ «وَ لایَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْکینِ».
منظور از «دین» در اینجا «جزا» یا «روز جزا» است، و انکار روز جزا و دادگاه بزرگ آن، بازتاب وسیعى در اعمال انسان دارد. در سومین وصف این گروه مى فرماید: (واى بر نماز گذاران)؛ «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ».
(همان نمازگزارانى که نماز خود را به دست فراموشى مى سپرند)؛ «أَلَّذِینَ هُمْ فى صَلاتِهِمْ ساهُونَ».
نه ارزشى براى آن قائلند، نه به اوقاتش اهمیتى مى دهند، و نه ارکان و شرایط و آدابش را رعایت مى کنند.
در چهارمین مرحله، به یکى از دیگر بدترین اعمال آنها اشاره کرده، مى فرماید: (آنها کسانى هستند که پیوسته ریا مى کنند)؛ «أَلَّذینَ هُمْ یُراءُونَ».
و مى افزاید: (آن ها دیگران را از ضروریات زندگى منع مى کنند)؛ «وَ یَمْنَعُونَ الْماعُونَ».
مسلّماً، یکى از سرچشمه هاى تظاهر و ریاکارى، عدم ایمان به روز قیامت و عدم توجه به پاداش هاى الهى است، وگرنه چگونه ممکن است انسان پاداش هاى الهى را رها کند و رو به سوى خلق آورد؟!
بسیارى از مفسران معتقدند: منظور از «ماعون» در اینجا، اشیاء جزئى است که مردم مخصوصاً همسایه ها از یکدیگر به عنوان عاریه یا تملک مى گیرند، مانند مقدارى نمک، آب، کبریت، ظروف و مانند اینها.
بدیهى است، کسى که از دادن چنین اشیائى به دیگران خوددارى مى کند، آدم بسیار پست و بى ایمانى است، یعنى آنها به قدرى بخیل اند که حتى از دادن این اشیاء کوچک مضایفه دارند.
البته در روایتى از امام صادق(علیه السلام) آمده، راوى گفت: ما همسایگانى داریم که وقتى وسائلى را به آنها عاریه مى دهیم، آن را مى شکنند و خراب مى کنند، آیا گناه است به آنها ندهیم؟ فرمود: در این صورت مانعى ندارد. (1)