آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در ارتباط با دشمنی کفار با خودشان می فرماید: «عداوت و خشم خداوند بر شما از دشمنی و خشم شما بر خودتان بیشتر است؛ چرا که دعوت به سوى ایمان مى شدید، ولى راه کفر را پیش مى گرفتید»، در این رابطه دو تفسیر وجود دارد: نخست کفار در دنیا با نپذیرفتن دعوت منادیان توحید، بزرگترین دشمنى را در حق خود، انجام داده اند. هم چنین مراد دشمنى آنها با خودشان در قیامت است، چرا که وقتى نتیجه کار خود را مشاهده مى کنند، سخت پشیمان شده و از شدت ناراحتى دو دست خود را گاز مى گیرند.

قرآن کریم در آیه 10 سوره «غافر» مى فرماید: (کسانى را که کافر شدند، روز قیامت صدا مى زنند که عداوت و خشم پروردگار، نسبت به شما از عداوت و خشم شما به خودتان بیشتر است؛ چرا که دعوت به سوى ایمان مى شدید، ولى راه کفر را پیش مى گرفتید)؛ «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا یُنادَوْنَ لَمَقْتُ اللّهِ أَکْبَرُ مِنْ مَقْتِکُمْ أَنْفُسَکُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِیمانِ فَتَکْفُرُونَ».
در اینجا دو تفسیر وجود دارد:
نخست این که: آنها بزرگترین دشمنى را در حق خود، در دنیا انجام داده اند؛ چرا که دست رد بر سینه منادیانِ توحید زدند، نه تنها از چراغ هاى هدایتِ الهى روى برتافتند، بلکه آنها را در هم شکستند، آیا دشمنى با خویشتن از این شدیدتر مى شود که انسان به خاطر پیروى هواى نفس و بهره گیرى از متاع چند روزه دنیا، راه سعادتِ جاویدان را به روى خویش ببندد و درهاى عذاب ابدى را بگشاید؟
مطابق این تفسیر، جمله «إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الإِیمانِ فَتَکْفُرُونَ»؛ (چرا که به ایمان دعوت مى شدید و شما کفر مى ورزیدید)، در واقع بیان کیفیت خشم و عداوت آنها با خودشان است.
تفسیر دیگر این که مراد دشمنى و خشم آنها بر خویشتن در قیامت است، چرا که وقتى نتیجه کار خود را در آنجا مشاهده مى کنند، سخت پشیمان و ناراحت مى شوند، ناله و نعره آنها بلند مى شود، از شدت ناراحتى دو دست خود را گاز مى گیرند: «وَ یَومَ یَعَضُّ الظّالِمُ عَلى یَدَیْهِ».(1)
آرزو مى کنند اى کاش خاک بودند: «وَ یَقُولُ الْکافِرُ یا لَیْتَنِى کُنْتُ تُراباً».(2)
و از شدت ناراحتى به خود مى پیچد و چون چشم بینا به مقتضاى «بَصَرُکَ الْیَومَ حَدِیْدٌ»(3) پیدا کرده اند و همه حقایق و اسرار درون به مقتضاى «یَومَ تُبْلَى السَّرائِرِ»(4) آشکار گردیده و پرونده هاى اعمال به مقتضاى «وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ»(5) گشوده شده است و به مقتضاى «کَفى بِنَفْسِکَ الْیَومَ عَلَیْکَ حَسِیْباً»(6) از خودش براى حسابرسى خودش دعوت گردیده، سخت خود را محکوم مى کنند و با تمام وجود از خود متنفر مى شوند و مى گریزند.
اینجاست که ندا داده مى شود: «دشمنى و خشم خدا بر شما از این هم بیشتر است، چرا که داعیان حق و فرستادگان خدا شما را به ایمان دعوت کردند و شما راه کفر را پیش گرفتید و به آن ادامه دادید».
مطابق این تفسیر، جمله «إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِیمانِ فَتَکْفُرُونَ» بیان دلیل عظمت خشم خدا نسبت به آنان است.(7)
هر دو تفسیر مناسب است اما تفسیر اول از جهاتى مناسب تر به نظر مى رسد.(8)