آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام صادق(ع) می فرمایند: قلب سلیم قلبى است که خدا را ملاقات کند، در حالى که هیچ کس جز او در آن نباشد. در روایت دیگری آمده: کسى که نیت صادقى دارد صاحب قلب سلیم است، چرا که سلامت قلب از شرک و شک، نیت را در همه چیز خالص مى کند.

مفسران براى «قَلْب سَلِیم» تفسیرهاى متعددى بیان کرده اند که هر کدام به یکى از ابعاد این مسأله اشاره مى کند:
قلبى، که پاک از شرک باشد.
قلبى، که خالص از معاصى و کینه و نفاق بوده باشد.
قلبى، که از عشق دنیا تهى باشد، که حب دنیا سرچشمه همه خطاها است.
و بالاخره قلبى، که جز خدا در آن نباشد!(1)
حقیقت این است که: «سلیم» از ماده «سلامت» است، و هنگامى که سلامت به طور مطلق مطرح مى شود، سلامتى از هر گونه بیمارى اخلاقى و اعتقادى را شامل مى شود.
قرآن مجید درباره منافقان، مى گوید: «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللهُ مَرَضاً»؛ (در دل هاى آنها یک نوع بیمارى است و خداوند نیز (بر اثر لجاجت و گناهشان) بر این بیمارى مى افزاید).(2)
جالب ترین تفسیر براى «قلب سلیم» را امام صادق(علیه السلام) بیان فرموده: آنجا که مى خوانیم: «الْقَلْبُ السَّلِیمُ الَّذِی یَلْقَى رَبَّهُ وَ لَیْسَ فِیهِ أَحَدٌ سِوَاهُ»؛ (قلب سلیم قلبى است که خدا را ملاقات کند، در حالى که هیچ کس جز او در آن نباشد).
و این تعبیر، جامع همه اوصاف گذشته است.
و نیز در روایت دیگرى از همان امام(علیه السلام) آمده است که: «صاحِبُ النِّیَّةِ الصّادِقَةِ صاحِبُ الْقَلْبِ السَّلِیْمِ، لِأَنَّ سَلامَةُ الْقَلْبِ مِنْ هَواجِسِ الْمَحْذُوراتِ بِتَخْلِیْصِ النِّیَّةَ لِلهِ فِى الاُمُورِ کُلِّها»؛ (کسى که نیت صادقى دارد صاحب قلب سلیم است، چرا که سلامت قلب از شرک و شک، نیت را در همه چیز خالص مى کند).(3)
درباره اهمیّت قلب سلیم همین بس، که قرآن مجید آن را تنها سرمایه نجات روز قیامت شمرده، چنان که در سوره «شعراء» آیات 88 و 89 از زبان همین پیامبر بزرگ ابراهیم(علیه السلام) مى خوانیم: «یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ * إِلاّ مَنْ أَتَى اللهَ بِقَلْب سَلِیم»؛ (روزى که اموال و فرزندان سودى به حال انسان نمى بخشند * جز کسى که با قلب سلیم در پیشگاه خداوند حضور یابد).(4)، (5)